محاسبه حجم مخزن ذخیره آب و انتخاب پمپ آب
قبل رفتن سر اصل مطلب اجازه دهید چند نکته را با هم مرور کنیم. عدم تناسب زیرساختهای تاسیسات شهری با تراکم روز افزون جمعیت شهر نشین ، در کنار الگوی نامناسب مصرف آب شهروندان ، بسیاری از شهرهای کشور را با افت فشار آب شبکه مواجه ساخته است. اتصال مستقیم پمپ به شبکه آب شهری علاوه بر به خطر انداختن سلامت شهروندان موجب مختل شدن فشار آب شهری سایر مشترکین می شود. داشتن نشتی از شاه لوله ها همیشه محتمل است . تقریبا 30 درصد آب تهران به این ترتیب هدر می رود. مکش پمپهای یک محله در نهایت موجب کشیده شدن آب آلوده در محلهای نشتی به درون شاه لوله ها می شود. علاوه بر این ها محدود شدن روزافزون منابع آب زیر زمینی به دلیل اضافه برداشت در کنار کاهش نزولات آسمانی بر مشکلات تامین آب در بسیاری از نقاط کشور افزوده اند.
و اما اگر خلاصه بخواهیم به موضوع اصلی بپردازیم باید به چند نکته دقت فرمایید.
1- اگر برای ساختمان نوساز مخزن می خواهید معمولا به شما حجم مخزن را می گویند مثلا در تهران به ازای هر واحد 200 تا 250 لیتر است.
2- اگر بخاطر کم فشاری آب در ساعات اوج مصرف مخزن و پمپ می خواهید نصب کنید باز هم حداثل هر واحد 200 تا 250 لیتر را ملاک قرار دهید.
3- اگر کم فشاری در ساعاتی عملا منجر به قطع کامل آب می گردد باید به حجم دخیره خود بیافزایید. برای هر واحد حداقل 750 لیتر برای 24 ساعت در نظر بگیرید. این حجم ذخیره هم شبها در مخزنتان آبگیری می شود.
افت فشار شبکه آبرسانی در بسیاری از شهرها موجب شده است آب با فشار کافی به طبقات سوم و چهارم و بالاتر نرسد. تا قبل از اجرایی شدن قانون منع نصب مستقیم پمپ روی شبکه آبرسانی ، بسیاری از هموطنان با نصب مستقیم پمپ اقدام به تقویت فشار آب مجتمع ساختمانی خود می کردند. با افزایش تعداد این پمپها اختلالات بسیاری در شبکه آب شهری ایجاد شد و همانطور که قبلا گفته شد به صورت معنی داری بیماری های گوارشی در تابستانها شیوع بسیار بیشتری یافت. نصب مستقیم پمپ به صورت خلاصه معضلات ذیل را در بر دارد :
1-در نقاطی که نشتی ناشی از فرسودگی وجود داشت ، فشار منفی ناشی از مکش پمپ ها منجر به ورود آب آلوده به داخل لوله ها و آلوده شدن آب تصفیه شده می گردید.
2-خرابی کنتورهای آب و در مواردی تحمیل آب بهای چند برابری به شهروندان
3-قطع آب بسیاری از مشترکین در هنگام مکش پمپ توسط همسایگان و …
همچنین به دلیل وجود نداشتن به اندازه آب داخل لوله ها در بسیاری از موارد منجر به خشک کار کردن و در نتیجه خرابی مکرر پمپ ها و دیگر اجزای تاسیسات ساختمان می شد .
آنچه عنوان شد مسبب وضع قوانین و استاندادرهای متعددی در سازمان نظام مهندسی ، آب و فاضلاب کشور و شهرداری ها شد تا نصب مخزن با حجم کافی را برای واحدهای مسکونی نوساز را اجباری کنند. همچنین شرکت آب و فاضلاب را واداشت تا با استفاده از ابزارهای قانونی مشترکینی که به صورت مستقیم اقدام به نصب پمپ بعد از کنتور کرده بودند را مجاب به نصب مخزن ذخیره قبل از پمپ در ساختمانهای خود کنند.
چگونه می توانیم برای آپارتمان و ساختمان خود ذخیره آب کافی داشته باشیم؟ چگونه می توانیم آب با فشار کافی در ساختمان خود داشته باشیم؟
1- برآورد حجم مخزن مورد نیاز : به طور متوسط هر شهروند در 24 ساعت 150 لیتر آب مصرف می کند.
– بر اساس توصیه سازمان نظام مهندسی (مبحث شانزدهم مقررات ملی ساختمان) می بایست همیشه آب مصرفی 12 ساعت را در ساختمان ذخیره داشت .
– مطابق اعلام رسمی شرکت آب و فاضلاب استان تهران ذخیره هر واحد حداقل 250 لیتر به ازای یک خانواده 5 نفره است.
بنابراین یک آپارتمان 4 واحدی ( هر واحد 5 نفر ) با 20 نفر جمعیت در تهران بر اساس اعلام شرکت آب و فاضلاب یک مخزن 1000 لیتری برای ذخیره نیاز دارد و این میزان بنابه توصیه سازمان نظام مهندسی 1500 لیتر می باشد.
در مکانهایی که به دلیل داشتن جاذبه های گردشگری ، در دوره های کوتاه مدت سال ( ایام تعطیلات و …) جمعیت مسکونشان چندین برابر می شود با توجه به تجربیات سالهای قبل ، می بایست حجم ذخیره آب را افزایش داد . در صورتی که شما پیش بینی می کنید ممکن است بیش از یک روز در ایام خاصی از سال با قطعی آب شبکه شهری مواجه باشید می بایست تعداد روزها را ضربدر تعداد نفرات و ضربدر 150 لیتر (سرانه مصرف هر فرد) کنید تا حجم منبع ذخیره مورد نیاز به دست آید.
2- جانمایی مخزن : دومین گام تعیین محل نصب مخزن برآورد شده است. پس از اطمینان از جای گیری مخزن در محل نصب مسیر انتقال مخزن و گلوگاه های احتمالی را بررسی فرمایید. لازم به ذکر است سطحی که مخزن بر روی آن قرار می گیرید می بایست کاملا صاف ، یکدست و تراز باشد.
برای نصب مخزن در پشت بام ، محل انتخاب شده از نظر سازه ای می بایست تحمل وزن مخزن پر از آب را داشته باشد بنابر توصیه سازمان نظام مهندسی در مبحث شانزدهم مقررات ملی ساختمان بهتر است حجم آب ذخیره مورد نیاز یک ساختمان به جای یک مخزن بزرگ در حداقل دو مخزن کوچکتر ذخیره شود به عنوان مثال در صورت نیاز به ذخیره 4000 لیتر آب در یک ساختمان بهتر است از دو مخزن 2000 لیتری استفاده کنید. این مسئله باعث می شود هنگام سرویس تاسیسات ساختمان و تمیز کاری مخزن آب ساختمان با رزرو نگه داشتن یکی از مخازن قطع نشود. همچنین با نصب تعداد مخازن بیشتر و کوچکتر همیشه توزیع بار بهتری در پشت بام خواهید داشت و این مسئله به استحکام ساختمان کمک به سزایی می کند.
3- انتخاب پمپ آب سرد مناسب : از آنجایی که ارتفاع ساختمان ، متراژ زیر بنا و نقشه لوله کشی ساختمان و نحوه اجرای آن نقش مهمی در انتخاب پمپ مناسب دارد ، بنابراین در خصوص هر ساختمان بعد از کارشناسی می توان نظر قطعی داد. در اینجا صرفا به ذکر شاخصهای اصلی انتخاب پمپ مناسب در یک آپارتمان بسنده می کنیم:
1- حداکثر ارتفاع آبدهی یا هد پمپ: این عدد نشان دهنده حداکثر ارتفاعی که پمپ می تواند آب را تا آن ارتفاع از محل نصب برساند. البته آبدهی در این ارتفاع صفر خواهد بود. به عبارت دیگر هد پمپ نشان دهنده حداکثر فشاری است که پمپ می تواند ایجاد کند مثلا پمپی که هد آن 48 متر است ، بیشینه فشار آن 4.8 بار است.
2- دبی یا آبدهی : این عدد نشان دهنده حداکثر آبی است که پمپ می تواند در ارتفاع نزدیک به صفر از محل نصب خود در واحد زمان پمپاژ کند.
هر پمپ دارای نموداری است که رابطه این دو شاخص را نشان می دهد . همانگونه که در نمودار ذیل می بینید هر چه ارتفاع افزایش یابد دبی یا آبدهی نیز کاهش می یابد. اگر پمپی 35 متر هد دارد یعنی حداکثر فشاری که می تواند ایجاد کند 3.5 بار است. از طرفی پشت شیرهای بالاترین طبقه ساختمان می بایست حداقل فشار 1.5 بار را داشته باشیم. بنابراین پمپی با 35 متر هد (با فرض صفر بودن اصطکاک و افت فشار در لوله ها ) در ساختمانی می توان استفاده نمود که ارتفاع آن حداکثر 20 متر باشد. البته با لحاظ ضریب اصطکاک و افت فشار ( متناسب با قطر لوله و متراژ لوله کشی ) این ارتفاع به مراتب کمتر خواهد بود.
نمودار پمپ
در تصویر ذیل طرح شماتیک نصب پمپ و مخزن آب در یک ساختمان که مورد تایید شرکت آب و فاضلاب می باشد نشان داده شده است.
