کلید اتوماتیک فشار آب چیست و چه کاربردی دارد؟

کلید اتوماتیک فشار آب یکی از تجهیزات اصلی در سیستم ها و تجهزیات آبرسانی است. در این مقاله کلید اتوماتیک پمپ آب که با نام کلید اتومات یا پریشر سویچ نیز شناخته می شود معرفی و نحوه کارکرد آن نیز بیان خواهد شد و در انتها مشخص خواهیم کرد که کدام یک از انواع کلید های اتومات، انتخاب مناسبی برای نیاز شما خواهد بود.

کارکرد کلید اتومات فشار آب

هر جائی که از پمپ استفاده می شود، بایستی از یک کلید اتومات فشار نیز استفاده کرد. وظیفه پمپ، انتقال آب موجود به مصرف کننده می باشد. اما بایستی در کنار پمپ از ابزار دیگری استفاده نمود که عملکرد پمپ را تنظیم کند. برای مثال اینکه چه زمانی پمپ شروع به کار نماید، چه زمانی پمپ خاموش شود، پمپ با چه فشاری آب را پمپاژ نماید و ….  باید تعیین شوند تا مشکلی در عملکرد پمپ به وجود نیاید.

بنآبراین کارکرد اصلی کلید اتومات فشار، تنظیم و کنترل رفتار پمپ است. تصور کنید که پمپ آب بدون وقفه در حال کار باشد، و یا در حالی که هیچ آبی در شبکه آبرسانی موجود نباشد، پمپ به صورت دائمی کارکرده و به سرعت خواهد سوخت. بر همین اساس اگر گفته شود که پمپ بدون کلید اتومات فایده خاصی ندارد، اغراق نشده است.

نحوه عملکرد کلید اتوماتیک مکانیکی فشار آب

اصولاً کلیدهای اتومات در همه کاربردهای خود بر مبنای فشار عمل می کنند. هر کلید فشاری بر اثر یک نقطه اغازین که فشار اولیه می باشد شروع به کار می کند و معمولا در نقطه پایانی که معادل با فشار ثانویه بوده متوقف می شوند. یعنی کلیداتومات متکی بر رسیدن به یک سطح فشار شروع کرده و بر اثر رسیدن به سطح فشار دیگر متوقف می شود. این فشار می تواند فشار جامد، مایع و یا گاز باشد.

در هر صورتی که فشار مورد سنجش قرار گیرد (یعنی مایع بودن یا گاز بودن)، و یا هر جنسی که مورد بررسی قرار می دهد (مثلا فشار اب، یا فشار نفت و یا فشار هوا) و یا هر کاربردی که داشته باشد ( سیستم ابرسانی، اطفاء حریق، تنظیم هوای سالن و …) تفاوتی در عملکرد کلی یعنی عمل بر حسب فشار اولیه و ثانویه ایجاد نمی شود. برای اطلاعات بیشتر  در این خصوص مقاله ” آشنایی با کلید اتومات” مطالعه شود.

تنظیم عملکرد پمپ توسط کلید اتومات مکانیکی

برای درک بهتر این موضوع، فرض کنید که برای حل مشکل کاهش فشار آب قصد دارید که از پمپ آب استفاده نمائید. در گذشته برخی از هموطنان، پمپ آب را مستقیم به کنتور و شبکه آب شهری وصل می کنند. البته این یک کار غیر قانونی بوده و هست و همچنین موجب افزایش هزینه آب بها و همچنین خرآبی و سوختن پمپ و کنتور آب خواهد شد.

در این رابطه در مقاله ای با عنوان غیر قانونی بودن نصب مستقیم پمپ به شبکه آب شهری ما به طور مفصل ایرادات نصب مستقیم پمپ به کنتور را بیان کردیم که پیشنهاد می کنیم در صورت تمایل آن مقاله را نیز مطالعه نمایید.

بنابراین به ابزاری نیاز است که با بررسی فشارآب شهری تعیین کند که در چه شرایطی پمپ با چه فشاری عمل نماید. کلید اتومات همچنین مشخص می کند که پمپ فشار آب را به چه میزان افزایش دهد. توجه کنید که همانگونه که کاهش فشارآب مشکل ساز است، بالا بودن فشار آب نیز مشکل ساز است و می تواند به لوله کشی و سیستم آبرسانی داخلی آسیب وارد کند. یکی از وظایف کلید اتومات یا سوئیچ کنترل تنظیم کردن درجه فشارآبی است که پمپ بایستی تامین کند. ( البته هر سوئیچ کنترلی از این توانایی برخوردار نیست و در بعضی از کلیدهای اتومات فقط می توان نقطه شروع پمپ را تعیین کرد.)

منظور از فشار پایه در اتومات مکانیکی چیست؟

به صورت خلاصه، این کلید اتومات است که به پمپ می گوید چه زمانی روشن و چه زمانی خاموش شود. تعریف فنی تر کلید اتومات چنین است: ابزاری که فشار را بررسی می کند و هنگامی که فشار پایه حاصل شد، دستور قطع یا وصل جریان برق به پمپ را صادر می کند. فشار خاصی که کلید در آن دستور به آغاز و پایان عمل پمپ می دهد، فشار پایه نامیده می شود. معمولاً  کلیدهای اتومات به گونه ای طراحی شده اند که در حداقل فشار 2 بار (Bar) یا 28 پی اس آی (PSI) دستور شروع صادر کرده و در حداکثر فشار 4 بار (Bar) یا قریب به 50 پی اس آی (PSI) دستور خروج صادر می کنند. در این موارد با کاهش فشار از 28 پی اس آی کلید اتومات پمپ را روشن کرده و با افزایش فشار به بیش از 50 پی اس ای پمپ را خاموش می نماید. فشار پایه در این مثال 30 پی اس ای و 50 پی اس آی می باشد.

اجزای کلید اتومات مکانیکی

کلید اتومات از اجزای متفاوتی تشکیل شده است. این اجزاء عبارتند از

• پیچ تنظیم
• دیافراگم
• اهرم
• اتصالات( کنتاکت)

طرز کار کلید اتومات مکانیکی

پیچ تنظیم، فشار پایه کلید اتومات را تعیین می کند. با تغییر فشار پایه نقطه شروع و نقطه پایان عملکرد پمپ عوض می شود. محدوده عملکرد کلید اتومات معمولاً روی خود کلید و یا در جعبه حاوی آن حک شده است. همچنین اگر مختصات مدل کلید اتومات را بدانید از طریق اینترنت نیز می توان  محدوده عملکرد ویژه هر دستگاه را تعیین کرد.

   همانگونه که در تصویر می بینید به کمک پیچهای بزرگ و کوچک می توانید تنظیمات را انجام دهید. بعد از بستن سیستم، برای تنظیم فشار مینیمم مرتفع ترین شیر آب ساختمان را باز کنید اگر فشار آب تا قبل از روشن شدن پمپ خیلی کم است پیچ بزرگ را به اندازه ای در جهت ساعت گرد بچرخانید تا در دفعات بعد در آستانه روشن شدن پمپ این فشار به میزان حداقل قابل قبول برسد. پیچ کوچک نیز دامنه فشاری که تعیین می کند که به فشار مینیمم اضافه شده و در آن نقظه مجددا برق پمپ توسط سوییچ یا کلید به صورت خودکار قطع می شود. برای افزایش این دامنه می توانید پیچ کوچک را به صورت ساعتگرد بچرخانید. توجه فرمایید ماکسیمم یا نقطه ای که پمپ خاموش می شود فشار داخل لوله ها در طبقه اول نباید بیش از 5 بار باشد. اگر مجبور شدید کمی از این آستانه فشار را بیشتر کنید در وردی طبقات پایینی که فشار ماکسیمم بیش از 5 بار است از شیر فشار شکن استفاده نمایید. فشار بیش از 5 بار در لوله های واحد مسکونی منجر به استهلاک بالا و خرابی شیر آلات خواهد شد.

کلید اتوماتیک مکانیکی یا کلید اتوماتیک دیجیتال; کدام یک انتخاب بهتری است؟

همانطور که عنوان شد به طور کلی دو نوع کلید اتوماتیک داریم. یکی کلید اتوماتیک مکانیکی و دیگری کلید اتوماتیک دیجیتال که در بازار با نام ست کنترل و یا کلگی دیجیتال نیز شناخته می شود. حال ببینیم کدام یک برای شما انتخاب بهتری است:

کلید اتوماتیک مکانیکی

 کلید اتوماتیک مکانیکی در کنار مخزن آب، پمپ آب و منبع تحت فشار (منبع انبساط) نصب می شود. در این سیستم می توان بخشی از عملکرد پمپ را به منبع تحت فشار منتقل نمود و از عملکرد بی رویه پمپ ممانعت به عمل آورد و در نتیجه استهلاک و خرابی پمپ به شدت کاهش می یابد. این سیستم هیچگونه محدودیتی در مورد ارتفاع ندارد و برای ساختمان های یک طبقه و چند طبقه قابل استفاده است و صرفا بایستی تنظیمات مربوطه و همچنین کلید مناسب برای مصرف تهیه شود.

کلید اتوماتیک دیجیتال (ست کنترل)

 نوع دیگر کلید اتومات، کلید اتومات دیجیتال است که فقط می توان برای ساختمان های یک و یا نهایتاً دو طبقه استفاده کرد. همچنین فقط یک فشار اولیه وجود داشته باشد تا بتواند کلید اتومات دیجیتال کار کند از طرف دیگر در صورت استفاده از اتومات دیجیتال نیاز به منبع تحت فشار، 5 راهی و درجه نخواهید داشت ولی در عوض میزان روشن و خاموش شدن مکرر پمپ آب در صورتی که از اتومات دیجیتال استفاده شود بسیاری بیشتر از حالتی است که از اتومات مکانیکی و منبع تحت فشار استفاده شود. به همین دلیل برای افزایش طول عمر پمپ آب، استفاده از اتومات مکانیکی و منبع تحت فشار پیشنهاد می شود.

چگونه کلید دیجیتال ( ست کنترل ) را می توان در کنار مخزن پلی اتیلن استفاده کرد؟

اگر از مخزن ذخیره آب پلی اتیلن و کلید دیجیتال ( ست کنترل ) استفاده می کنید حتی الامکان مخزن را مرتفع تر از پمپ و کلید دیجیتال نصب کنید و از پمپهایی استفاده کنید که خودمکش باشند یا اندکی توان مکش داشته باشند. بعد از اتصال کلید دیجیتال به برق برای لحظاتی پمپ را روشن می کند. در این حالت داخل محفظه قابل ارتجاع کلید دیجیتال آب وارد می شود و آن را پر از آب می کند.

بعد از خاموش شدن پمپ به وسیله ست کنترل به دلیل وجود شیر یکطرفه در ورودی کلید دیجیتال ( ست کنترل) آب تحت فشار امکان برگشت ندارد. به محض باز کزدن شیر آب در ساختمان محفظه قابل ارتجاع آب را به سمت خروجی هل می دهد و باعث می شود سنسور جریان سنج عمل کرده و به دنبال آن به دلیل پایین بودن فشار داخل محفظه ، همزمان کلید دیجیتال پمپ را روشن می کند.به این ترتیب بدون وجود داشتن فشار اولیه 0.5 بار در این نوع کلید دیجیتال می توان از آن در کنار مخزن پلی اتیلنی استفاده کرد.

توجه : بعد از روشن شدن پمپ اگر به هر دلیلی آب به آن نرسد مانند خالی شدن مخزن پلی اتیلنی ، کلید دیجیتال آن را خاموش می کند و برای راه اندازی مجدد پمپ بعد از آبگیری مخزن ، باید دکمه ریست (reset) زا روی کلید دیجیتال فشار دهید . هچنین اگر برای مدت طولانی ( چند روز ) شیرهای آب باز نشوند ممکن است در اولین استفاده نیاز به ریست کردن داشته باشید.

همچنین وجود نشتی های خیلی جزیی ( خروج قطره قطره آب از شیر ) باعث تخلیه فشار داخل کلید دیجیتال می شود ، این مساله باز هم برای هر بار راه اندازی سیستم ، شما را نیازمند به فشار دادن دکمه ریست می کند. در مواقعی هم گیر کردن جرم باعث اختلال در عملکرد شیر یکطرفه داخل کلید دیجیتال می گردد و به دلیل نگه نداشتن فشار آب ناشی از آخرین عملکرد پمپ و برگشت آب آن ، نیاز خواهید داشت برای هر بار راه اندازی دکمه ریست را بفشارید.

باتوجه به مطالب عنوان شده در صورتی که می خواهید از پمپ آب کمترین استفاده را نمایید و از روشن و خاموش شدن مکرر آن جلوگیری به عمل آورید بهترین انتخاب استفاده از کلید اتوماتیک مکانیکی به همراه منبع تحت فشار و مخزن دخیره آب است.

وسیله ای که جریان و فشار آب را کنترل میکند

پمپ آب جریان و فشار آب را می تواند کنترل کند. با نصب اتومات به پمپ آب و تنظیم آن می توان تعیین کرد چه زمانی پمپ آب روشن یا خاموش شود.