تغییر بو و طعم مزه آب درون مخزن پلی اتیلن یا تانکر پلاستیکی

یکی از نگرانی های مشتریان در خصوص خرید و استفاده از مخزن آب، تغییر بو و مزه آب است. به خصوص اگر به مدت طولانی از آب درون مخزن استفاده نشود و مخزن در زیر تابش شدید نور خورشید قرار داشته باشد.در این مقاله تغییر بو و مزه آب درون مخازن آب و به خصوص مخزن پلی اتیلن و سایر مخازن از جمله مخازن فلزی بررسی شده است.

آیا طعم و مزه آب آشامیدنی در مخزن پلی اتیلن یا پلاستیکی تغییر می کند؟

 آب درون مخزن پلی اتیلن یا تانکر پلاستیکی در صورتی که طولانی مدت نگهداری شود و آب درون آن ثابت بماند و حرکتی نداشته باشد دچار تغییر بو و مزه می شود، دقیقاً مشابه سایر مخازن و ظروف ذخیره سازی آب نظیر ظروف استیل، شیشه ای، فلزی و … . البته شرایطی نیز وجود دارد که باعث می شود این اتفاق زودتر یا دیرتر بیفتد. به همین دلیل اطلاع از این شرایط و پارامترهای دیگر اهمیت بالایی دارد به همین دلیل پیشنهاد می کنیم حتماً این مقاله را تا انتها مطالعه نمایید.

با توجه به این موضوع و پیش از اینکه به این پرسش پاسخ مفصل تری بدهیم ابتدا نیاز است در خصوص پلاستیک مورد استفاده در مخزن پلی اتیلن توضیحاتی ارائه دهیم. متاسفانه ذهنیت بسیاری از ما در خصوص کیفیت، بهداشتی بودن و استحکام محصولاتی که بر پایه مواد پلاستیکی و پلیمری ساخته شده اند به دلیل استفاده برخی از تولید کنندگان از پلاستیک های بازیافتی منفی شده است. از طرفی از کودکی با محصولات پلاستیکی که برخورد داشته ایم همواره محصولاتی ساده و نه چندان مقاوم بوده اند و به راحتی آسیب دیده و از نظر بهداشتی بودن نیز همواره انتقاداتی به آنها وارد بوده است.

   نکته ای که وجود دارد این است که مواد پلاستیکی طیف بسیار وسیعی دارند و انواع مختلفی دارند. به همین دلیل اگرچه از نظر دسته بندی در یک دسته قرار می گیرند ولی به هیچ عنوان نمی توان به آنها به طور یکسان نگریست. تکنولوژی تهیه مواد پلاستیکی و ساخت تجهیزات بر پایه پلاستیک و پلیمر ها به قدری پیشرفته و گسترده شده که در حال حاضر از صنایع موشکی و نظامی گرفته تا بسیاری از قطعات لپ تاپ ها و گوشی های موبایل گران قیمت، تجهیزات و ظروف کارخانجات تولید مواد غذایی، خوراکی و لبنی، داروسازی، صنایع کشاورزی و … به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به اهمیت این موضوع ما شاهد این هستیم که دربسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران چندین رشته دانشگاهی همچون مهندسی پلیمر در مقاطع مختلف دانشگاهی به بررسی، تحقیق و توسعه این مواد و محصولات مرتبط می پردازند.

پلاستیک مورد استفاده در تولید مخازن پلاستیکی پلاستونیک (مخازن پلی اتیلنی)

   برای تولید بسیاری از مخازن یا تانکر های پلاستیکی از ماده پلیمری به نام پلی اتیلن استفاده می شود که خود این پلی اتیلن نیز دسته بندی و انواع گوناگونی دارد. متداولترین نوع پلی اتیلن استفاده در ایران برای تولید مخزن پلی اتیلن (مخزن پلاستیکی)، پلی اتیلن 3840 است که آن را به گرید دورانی می شناسند. این نوع پلی اتیلن از نوع فود گرید بوده یعنی استانداردها و گواهی نامه ی استفاده در صنایع بهداشتی و خوراکی را داراست. این پلی اتیلن و خانواده های آن ها  در بسیاری از کشورهای پیشرفته نظیر امریکا، استرالیا، آفریقای جنوبی و … نیز به طور گسترده برای تولید مخزن آب شرب، مورد استفاده قرار می گیرد.

با این توضیحات حال می توان به این پرسش پاسخ داد که آیا احتمال تغییر بو و مزه در مخازن آب پلی اتیلن و یا مخازن پلاستیکی وجود دارد؟

  برای پاسخ به این پرسش باید گفت خاصیت حلالیت آب امکان حل شدن طیف وسیعی از مواد را در درون آن ایجاد می کند. طبیعتا بسیاری از این مواد باعث اضافه شدن بو و طعم به آب می شوند. مثلا وقتی آب را داخل پارچ در داخل یخچال نگهداری می کنید ،بعد از مدتی آب طعمدار می شود. در واقع بوی یخچال وقتی داخل آب حل می شود طعم و مزه آب را تغییر می دهد. به دلیل وجود جریان طبیعی هوا داخل مخازن آب اگر زمان توقف طوانی باشد ، به مرور بخشی از بوی محیط داخل آب مخزن حل می شود. مگر این که مانند انواع آب بسته بندی شده ، آب در ظرفی کاملا هوابند نگهداری شود. قدرت حلالیت بسیار زیاد آب همیشه می تواد مقداری از مواد تشکیل دهنده ظرف را داخل خود حل کند. این مساله در خصوص مواد آب گریز تقریبا صفر است. بخشی از حل شدن بخشی  که نه تنها امکان تغییر بو و مزه در مخازن پلی اتیلن و پلاستیکی وجود دارد بلکه در تمامی مخازن آب، از جمله مخازن استیل گران قیمت، مخازن فلزی و سایر مخازن آب نیز این موضوع می تواند حتی شدیدتر اتفاق بیفتد. نکته ای که وجود دارد این است که هیچ گونه ظرف یا مخزنی وجود ندارد که در شرایط عادی آب درون آن ذخیره شود و پس از مدتی تغییر بو و مزه نگیرد. این موضوع به دلیل ماهیت خود آب است. به همین دلیل است که برای مثال اگر شما آب کاملاً بهداشتی و گوارا را درون بهترین پارچ یا ظرف آب استیل یا شیشه ای ذخیره کنید و حتی درون یخچال نگهداری کنید پس از مدتی طعم و بوی آب تغییر خواهد کرد و آب دیگر آن گوارایی سابق حود را نخواهد داشت.

بهترین مخزن آب برای ذخیره سازی آب شرب کدام است؟

مخزن آب استیل بهترین مخزن آب برای ذخیره سازی آب است ولی به دلیل اینکه قیمت بسیار زیادی دارند و همچنین نگهداری از آنها بسیار گران است حتی بسیاری از کارخانجات بزرگ مواد غذایی نیز معمولاً قید استفاده از آنها را می زنند زیرا صرفه اقتصادی ندارد و به جای آن از مخازن پلی اتیلن فود گرید استفاده می کنند. مخزن یا تانکر آب پلاستیکی فود گرید بهترین جایگزین برای مخازن استیل است. این مخازن اگرچه یکسری از مزایای مخازن استیل را ندارند ولی از نظر بهداشتی بودن و نگهداری آب شرب توانایی بالایی دارند.

شرایط تغییر طعم و بوی آب درون مخزن آب

برای تغییر در بو و مزه آب، باید شرایطی مهیا شود. اصلی ترین شرط، عدم استفاده از آب و نگهداری طولانی مدت آب درون مخزن است. در واقع اگر آب به مدت طولانی درون مخزن آب ساکن بماند و استفاده نشود رفته رفته بو و مزه آن تغییر می یابد. اما به دلیل اینکه معمولاً آب درون مخزن در حال استفاده و جابه جایی است و همواره آب از آن خارج و به آن وارد می شود تغییری در بو و مزه آن احساس نمی شود. پس اگر طولانی مدت از آب درون مخزن آب استفاده نشده باشد برای استفاده، بهتر است کمی آب درون آن تخلیه شده و با آب جدید جایگزین شود.

تغییر بو و مزه آب درون مخازن فلزی علی الخصوص مخازن فلزی گالوانیزه بسیار سریعتر و شدیدتر رخ می دهد. علت این موضوع این است که سطح داخلی مخازن گالوانیزه فلزی پس از مدت کوتاهی به دلیل تماس با آب دچار خوردگی و زنگ زدگی می شود. با شروع فرایند خوردگی مخزن آب فلزی طعم و بوی آهن سریعاً داخل مخزن پخش می شود و برای استفاده باید مدت بسیار بیشتری آب داخل آن تخلیه شود.

متاسفانه طعم و بوی زنگ آهن در مخازن فلزی می تواند به حدی باشد که اگر حتی تمام آب ذخیره شده در داخل مخزن فلزی تخلیه و با آب جدیدی جایگزین شود همچنان بو و طعم زنگ آهن قابل احساس خواهد بود. این موضوع یکی از چندین دلیل کاهش استفاده از مخازن فلزی گالوانیزه در ایران و بسیاری از کشورها شده است. البته مخازن استیل چنین مشکلی ندارند ولی قیمت آنها بسیار بالا می باشد به گونه ای که حتی کارخانجات بزرگ نیز از عهده پرداخت هزینه آن بر نمی آیند.

خوشبختانه در مخازن آب پلی اتیلن خوردگی و زنگ زدگی وجود ندارد و یکی از دلایل اصلی برتری مخازن پلی اتیلنی نسبت به مخازن فلزی همین موضوع است. البته مزیت های دیگری همچون قیمت پایین، راحتی جابه جایی و نصب انواع اتصالات، طول عمر بسیار بالا، سادگی تمیزکاری و نظافت باعث شده تا مخازن پلی اتیلن با فاصله ی بسیار زیادی نسبت به سایر مخازن رتبه اول فروش را در سراسر جهان داشته باشد.

راهکارهایی برای کاهش احتمال تغییر بو و مزه آب در مخازن آب

برای شناخت راه کارهای جلوگیری از تغیر بو و مزه آب در مخازن آب پلی اتیلن باید عواملی که باعث تغییر بو و مزه آب ذخیره شده در مخازن آب می شوند را شناسایی و روش مناسبی را برای برخورد با آن ها به کار گرفت.

1- کیفیت پایین آب ورودی به داخل مخزن و وجود رسوبات، ذرات معلق و آلودگی ها

کیفیت آب ورودی به داخل مخازن آب همواره در همه شهرها یکسان نیست. متاسفانه در بسیاری از شهر ها نظیر اهواز و آبادان، ذرات معلق، گل و لای و رسوبات در بسیاری از مواقع سال درون لوله های آب شهری موجود است. این مواد علاوه بر اینکه خودشان می توانند باعث ورود آلودگی ها به داخل مخازن شوند می توانند بستری را برای رشد باکتری ها و میکروب ها به وجود آورند. بسیاری از اوقات این میکروب ها و باکتری ها در حین فعالیت خود باعث به وجود آمدن بوهای نا مطبوع می شوند. برای حل این مشکل در ابتدا باید سازمان های مربوطه اقدامات لازم را انجام دهند ولی با این حال شما نیز می توانید با قرار دادن فیلتر های پیش تصفیه، قبل از مخزن آب، از ورود بخش قابل توجهی از آنها به داخل مخزن آب جلوگیری نمایید.

2- ساکن ماندن آب درون مخزن به مدت طولانی و عدم استفاده از آب داخل مخزن

همانطور که عنوان شد یکی از دلایل اصلی ایجاد بو و یا تغییر مزه در مخازن آب، ساکن ماندن آب به مدت طولانی درون مخزن است. خب راه حل برای این موضوع بسیار سادست اگر قرار است به مدت طولانی از مخزن استفاده نشود بهتر است آب درون آن تخلیه شود. در غیز این صورت می توان پیش از استفاده بخشی از آب درون مخزن تخلیه و با آب جدید جایگزین شود.

3- نصب مخزن آب در برابر نور خورشید

بسیاری از مخازن آب پلی اتیلن تولید شده توسط برندهای معتبر در ایران از لایه های آنتی یو وی در بدنه مخازن استفاده کرده اند. این لایه ها باعث ایجاد مقاومت در برابر پرتوهای فرابنفش نور خورشید می شوند در نتیجه از پوسته پوسته شدن بدنه مخزن و نازک شدن بدنه مخزن جلوگیری به عمل می آورند. با این وجود در مناطق بسیار گرمسیر، تابش مستقیم و طولانی مدت نور خورشید به مخزن آب می تواند باعث گرم شدن بیش از حد آن شود و اگرچه مخزن آب پلی اتیلن مقاومت کافی در برابر آن دارد ولی این گرما می تواند باعث افزایش دمای آب شود. برای حل این مشکل پیشنهاد می شود از سایه بان استفاده شود و یا مخزن در زیر یک فضای مسقف نصب شود.

4- نادیده گرفتن سرویس های دوره ای نظافت و تمیزکاری مخازن آب

یکی از دلایل ایجاد بو و یا طعم نامطلوب در مخازن آب عدم توجه به پاکسازی و تمیزکاری مخزن در بازه های زمانی مناسب است. هر چقدر دوره های نظافت و تمیزکاری مخازن آب به تعویق بیفتد احتمال تغییر در بو مزه آب ذخیره شده در بیشتر می شود. برای اطلاع از روش های نظافت این مخازن پیشنهاد می کنیم مقاله تمیز کردن و نظافت مخازن آب پلی اتیلن یا پلاستیکی را نیز مطالعه بفرمایید.

5- استفاده از مواد بی کیفیت پلی اتیلن و مواد دسته دوم و بازیافتی

در زمان نگارش این مقاله متاسفانه به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه و در نتیجه افزایش قیمت تمام شده مخازن پلی اتیلن، پایین آمدن قدرت خرید مردم و عدم آگاهی موجب شده است تا تعداد قابل توجهی از تولید کنندگان مخازن پلی اتیلن در ایران به سمت استفاده از مواد اولیه بی کیفیت و درجه دو بروند. این کار اگرچه باعث می شود قیمت تمام شده کاهش پیدا کند ولی متاسفانه علاوه بر اینکه کیفیت و طول عمر مخازن پلی اتیلن به شدت کاهش پیدا می کند می تواند باعث ایجاد مشکلات جبران ناپذیر برای سلامتی افراد شود. علاوه بر این به سرعت آب درون این مخازن پلی اتیلن ارزان قیمت تغییر بو و مزه پیدا خواهد کرد. به همین دلیل به هیچ عنوان استفاده از مخازن آب ارزان قیمت به خصوص برای استفاده به عنوان مخزن آب شرب پیشنهاد نمی شوند.

6- ضد جلبک و آنتی باکتریال نبودن مخزن آب

مخازن آب پلی اتیلن عمدتاً به دو صورت مخزن پلی اتیلن تک لایه و مخزن پلی اتیلن سه لایه تولید می شوند. در مخازن سه لایه به دلیل وجود یک لایه مشکی رنگ امکان ورود نور خورشید به داخل مخزن پلی اتیلن وجود ندارد به همین دلیل امکان رشد جلبک وجود ندارد. فعل و انفعال به وجود آمده بین این جلبک ها و باکتری ها بوی به شدت نامطبوعی ایجاد می کند و برای سلامتی نیز مضر است. به همین دلیل برای ذخیره آب، مخازن پلی اتیلن سه لایه همواره پیشنهاد می شوند.

 دلایل تغییر بو و مزه آب آشامیدنی و راهکارهایی برای کاهش آن

روش های رفع بو و مزه از مخزن آب

رسیدگی های مناسب به مخزن آب که بالاتر به آن ها اشاره کردیم، باعث می شود تا آب هیچ وقت در مخزن یا تانکر بو و مزه نگیرد. حتی اگر به خاطر مشغولی های روزمره، سرویس های دوره ای نظافت مخزن را فراموش کردید جای نگرانی نیست چرا که روش های متفاوتی برای رفع بو و مزه وجود دارد.

در قدم اول باید دید آیا آب داخل مخزن مزه و بو گرفته است یا خود مخزن؟ در ادامه روش رفع مزه و بو برای هر 2 حالت آورده شده است.

حالت اول : رفع بو و مزه آب داخل مخزن

اگر مخزن آب پلی اتیلنی شما به لوله کشی آب شهری متصل باشد کار بسیار ساده است. تنها کافیست تا ورودی آب را قطع کرده و سپس مخزن را به طور کامل تخلیه کنید. بعد از تخلیه کامل، مخزن را مجددا پر کنید. اگر آب منطقه باکیفیت و بدون مزه یا بو اضافی باشد، مشکل همین جا حل شده است. اگر با این روش باز هم مشکل حل نشد به احتمال بالا مشکل از کیفیت آب منطقه است. برای حل این مشکل از فیلتر های دو مرحله ای پیش تصفیه استفاده کنید.

اما امکان دارد مخزن یا تانکر آب شما به لوله کشی شهری متصل نباشد و امکان تخلیه آن نیز وجود نداشته باشد. برای مثال مخزنی که در باغ نصب شده است و آب رسانی به صورت دوره ای توسط تانکر انجام می شود. البته در این حالت هم خصوصا برای مخزن های کوچک، پیشنهاد ما تخلیه و پر کردن مجدد مخزن است. اما اگر مخزن شما حجیم است یا به هر دلیل تمایل به تخلیه آن ندارید، از روش های زیر استفاده کنید.

• استفاده از قرص های تصفیه

قرص های تصفیه آب غالبا بر اساس کلر یا ید ساخته شده اند. این قرص ها را در بازار با اسم قرص کلر و قرص ید نیز می شناسند. قرص تصفیه می تواند بو و مزه بد آب که به خاطر رشد باکتری ها یا وجود مقادیر بالای املاح و رسوبات باشد را از بین ببرد. اندازه و نحوه استفاده به نوع و قدرت قرص بستگی دارد بنابراین حتما از فروشنده اطلاعات لازم را بگیرید.

• رساندن اکسیژن به آب

برای رساندن اکسیژن به آب، عمل هوادهی انجام دهید. برای این کار می توانید از پمپ یا سیستم هوادهی استفاده کنید. البته این سیستم ها گران قیمت هستند و شاید برای مصرف خانگی کاربرد به صرفه نداشته باشند. برای انجام دادن عمل هوادهی بدون هزینه و در خانه، کافیست تا آب را با یک شی خارجی تمیز هم بزنید. سپس در صورت نصب مخزن در محل محفوظ و امن، درب مخزن را باز بگذارید. در غیر این صورت ونت یا هواکش مخزن را باز بگذارید تا اکسیژن در آب بیشتر شود.

• استفاده از فیلتر آب بعد از مخزن

شما می توانید با نصب فیلتر بعد از مخزن آب نیز به آب تمیز و با کیفیت دسترسی داشته باشید. برای این کار می توانید از انواع فیلتر کربن فعال، دستگاه تصفیه آب یا لامپ یووی (UV) استفاده کنید.

حالت دوم : رفع بو و مزه مخزن یا تانکر پلی اتیلنی

احتمال دارد بنابر شرایطی مثل مرغوب نبودن مخزن پلی اتیلن، ساکن ماندن آب برای مدت زمان طولانی، پایین بودن کیفیت آب ورودی و … پس از مدتی دیواره های خود مخزن یا تانکر آب  بو بگیرند. بو گرفتن دیواره های مخزن پلی اتیلنی، بو و مزه را به آب هم اضافه می کند. توجه داشته باشید که این مشکل اغلب برای مخزن های بی کیفیت پیش می آید تا جایی که برخی مخزن های بی کیفیت حتی در زمان خرید و قبل از استفاده هم بوی نامطبوع تندی دارند. لازم به ذکر است که مخزن های پلی اتیلنی موجود در فروشگاه مخزن آب دات کام همگی از پلی اتیلن مرغوب HDPE 3840 تولید شده و لایه داخلی آن ها نیز فودگرید است. به هر دلیل اگر دیواره های مخزن بو گرفته باشد، بهترین راهکار استفاده از وایتکس و آب است. طبق مراحل زیر پیش بروید تا از شر بو در مخزن خود خلاص شوید !

• مخزن را تخلیه کنید : آب داخل مخزن را خالی کنید. بهتر است مخزن به طور کامل تخلیه شود.
• دیواره های مخزن را تمیز کنید : برای این کار دیواره های مخزن را بسابید، البته نه خیلی سفت و سخت! یک برس نرم یا اسفنج را به ماده پاک کننده آغشته کنید و به آرامی روی دیواره ها بکشید. تا جای ممکن هیچ قسمتی را جا نیندازید. خصوصا به کنج ها، کف مخزن و قسمت اتصالات یا فیتینگ توجه ویژه داشته باشید.
• مخزن را آب کشی کنید : مخزن را با آب فشار مناسب آب کشی کنید. آب کشی را یک یا دو بار تکرار کنید تا تمامی باقی مانده مواد پاک کننده از بین برود.
• مخزن را ضدعفونی کنید : تازه کار شروع شده است! حالا زمان ساخت محلول ضدعفونی است. به ازای هر 4 لیتر آب، یک قاشق چای خوری وایتکس خانگی (هیپوکلریت سدیم 5% یا همان آب ژاول ) را با آب ترکیب کنید. مخزن را با محلول ضدعفونی کننده پر کنید به طوری که محلول تمامی دیواره های مخزن را پوشش دهد. بگذارید محلول برای حداقل 30 دقیقه در مخزن بماند.
• مخزن را آبکشی کنید : مخزن را به طور کامل آبکشی کنید. این کار را برای 1 یا 2 بار تکرار کنید تا از محلول ضدعفونی کننده روی دیواره ها چیزی باقی نماند.
• مخزن را خشک کنید : اگر مخزن در فضای محفوظ نصب شده است، درب مخزن را تا خشک شدن آن باز بگذارید. در غیر این صورت ونت یا همان هواکش مخزن را باز بگذارید. همچنین می توانید با دستمال نرم، دیواره ها را خشک کنید.
• مخزن را مجددا پر کنید.