در بسیاری از مناطق کشورمان روش های آبیاری سنتی توجیه اقتصادی ندارند. به صورتی که یک کشاورز و یا باغدار باید سهم قابل توجهی از سود سالانه خود را برای پرداخت هزینه های مرتبط کنار بگذارد. ما در این مقاله طبق فهرست زیر در خصوص آبیاری محصولات کشاورزی در مزارع و باغات توضیحات مختصری ارائه می دهیم . سپس یک سیستم 3 مرحله ای بسیار ساده معرفی می کنیم که با استفاده از آب حاصل از پرورش و نگهداری ماهی و آبزیان در داخل وان پلاستیکی و مخزن پلی اتیلن می توان اقدام به آبیاری و کشت محصولات نمود. این نوع روش آبیاری و کشت بسیار پربازده و سودمند بوده و می توان از آن در مقیاس های کوچک و خیلی بزرگ نیز استفاده کرد.
فهرست
- مقدمه
- معایب استفاده از روش های قدیمی برای آبیاری
- پرورش ماهی در وان و مخزن پلی اتیلن ( یک تیر با دو نشان !)
- مزایای آبیاری محصولات کشاورزی از طریق پرورش ماهی در وان و مخزن پلی اتیلن
- سیستم 3 مرحله ای ایده آل
مقدمه
با کم شدن منابع آبی و همچنین کاهش بارش سالانه در بسیاری از مناطق ایران، تنش آبی در سالیان اخیر بیش از پیش به مشکلی عمیق تبدیل شده است. همزمان با اینکه کم آبی به یکی از دغدغه های اساسی افرادی تبدیل شده است که در کار یا صنعت خود به طور مستقیم و غیر مستقیم از آب استفاده می کنند، در برخی از مناطق ایران هموطنانمان در تهیه آب برای آشامیدن و دیگر مصارف خانگی نیز با محدودیت هایی روبرو شده اند.
برای رسیدن به درک کلی از وضعیت بارش در ایران باید بدانید که 83 درصد مناطق ایران در زمره مناطق کم بارش (میانگین بارش کمتر از نرمال جهانی) قرار می گیرند و تنها 7 درصد مناطق پربارش به حساب می آیند. در این شرایط استفاده از آب شهری یا آب چاه برای آبیاری محصولات کشاورزی یا درختان باغات هیچ گونه توجیهی ندارد.
ما در مقاله ای دیگر، شیوه آبیاری نوین دیگری با نام آبیاری قطره ای را نیز به طور کامل معرفی کرده ایم که برای خواندن آن می توانید به مقاله “ آبیاری قطره ای، تجهیزات و لوازم مورد نیاز ” مراجعه نمایید. اما در این میان روش هایی وجود دارد که نه تنها به استفاده کمتر از آب کمک می کند بلکه می تواند سود اقتصادی قابل توجهی را نیز به باغدار و یا کشاورز محترم برساند. ما در ابتدای این مقاله از معایب آبیاری محصولات به روش قدیمی می گوییم و سپس روش تازه و پرسودی را به شما معرفی خواهیم کرد.
روش های قدیمی آبیاری
هنوز در بسیاری از باغات و زمین های کشاورزی شاهد استفاده از روش های آبیاری قدیمی کم بازده هستیم. در این روش ها معمولا از آبپاش های خودکار و یا شلنگ های باغبانی استفاده می شود که بسیار کم بازده هستند. در روش های قدیمی، ناحیه ریشه محصولات به خوبی آبیاری نمی شوند و در عوض قسمت هایی از زمین یا باغ که خالی از محصول هستند (مثل بین ردیف های محصولات) آبیاری می شوند که این امر هم غیر ضروری است و هم باعث رشد علف های هرز می شود.
از بین بردن این علف های هرز در وهله بعدی نیز نیازمند تخصیص منابع مالی و نیروی انسانی است. همچنین بخش عظیمی، بیشتر از نیم!، از آب تبخیر می شود و اصلا به گیاه یا خاک پای آنها نمی رسد. این موضوع باعث بروز تنش آبی در محصولات می شود و در نتیجه محصول به خوبی رشد نمی کند. عدم سلامت و رشد مناسب محصول نیز در قدم بعدی منجر به کاهش برداشت در انتهای هر فصل، بخصوص در فصول گرم می شود. بنابر این زمین کشاورزی و باغات هیچ وقت به پتانسیل کامل خود نمی رسد. دیگر معایب استفاده از سیستم های آبپاش خودکار را در لیست زیر می بینید.
معایب استفاده از روش های قدیمی برای آبیاری زمین های کشاورزی
- در صورت وزش شدید باد، آب به طور مناسب به محصولات نمی رسد
- ناحیه ریشه محصولات به خوبی آبیاری نمی شود
- رطوبت خاک ناحیه ریشه به حد مناسب نمی رسد و بنابر این چرخش هوا در خاک به خوبی رخ نمی دهد که بر رشد و سلامت محصولات تاثیرگذار است
- در آب و هوای گرم مقدار بسیار زیادی از آب تبخیر می شود
- آبپاش های خودکار به رسیدگی منظم احتیاج دارند
- برگ های گیاهان خیس می شوند که در برخی موارد منجر به بروز بیماری های قارچی در گیاهان می شوند
- در استفاده از این روش، زیاد بودن فشار آب ضروری است
آبیاری محصولات کشاورزی از طریق آب وان و مخزن پرورش ماهی
اگر به هر دلیلی قصد استفاده از روش آبیاری قطره ای را ندارید، روش های خلاقانه دیگری نیز هستند که باعث رشد بهتر گیاهان و پربار تر شدن درختان و محصولات می شوند. یکی از این روش ها که در چندین سال اخیر طرفداران زیادی در سرتاسر جهان پیدا کرده است، آبیاری محصولات و درختان با استفاده از آب وان یا مخزن پرورش ماهی یا دیگر آبزیان است. همچنین در صورت امکان و برای مقیاس کوچکتر می توانید از آب آکواریوم نیز استفاده کنید. ما به طور مفصل در رابطه با انواع وان و مخزن پلی اتیلن مناسب برای پرورش آبزیان در مقاله پرورش و نگهداری ماهی در وان پلاستیکی و مخزن آب پلاستیکی توضیحاتی داده ایم و پیشنهاد می کنیم این مقاله را نیز مطالعه نمایید.
پرورش ماهی در وان و مخزن پلی اتیلن ( تانکر پلاستیکی )
پرورش ماهی در وان پلاستیکی و یا مخازن پلی تیلن یا پلاستیکی، صنعتی است که در سالیان اخیر به خوبی رونق یافته است. دلیل این رونق روز افزون نیز روشن است؛ ساده و کم دردسر بودن کار + سود بالا. در این بین پرورش برخی از گونه های ماهیان مانند کپور ساده تر است که ما در مقاله ” پرورش ماهی با استفاده از مخزن آب در مزارع و باغها ” مجزا و به صورت مفصل توضیح داده ایم.
پرورش ماهی در وان های شیلاتی و یا مخازن پلی اتیلن عمودی یا مخازن قیفی، در عین سادگی و سود بالا، می تواند باعث پربار تر شدن محصولات کشاورزی یا باغی شما نیز بشود! اما چطور؟ تنها کافیست تا در هنگام تخلیه آب وان شیلاتی که از آن برای پرورش ماهی استفاده می کنید، به جای دور ریختن آب از آن برای آبیاری گیاهان استفاده کنید. بسیاری از افراد آب وان پرورش آبزیان و یا آکواریوم خود را آب کثیف و بلااستفاده ای می دانند و به همین دلیل آن ها را مستقیما دور می ریزند.
اما جالب است بدانید که از این آب به ظاهر بلااستفاده می توانید برای آبیاری محصولات استفاده کنید و اجازه بدهید تا گیاهان از فواید بیشمار آن بهره مند شوند. فراموش نکنید همانطور که کمی بالاتر نیز به آن اشاره کردیم، پرورش برخی گونه های ماهیان مانند ماهی کپور بسیار ساده و براحتی قابل یادگیری است. همچنین اگر خود شما زمان کافی برای انجام این کار را ندارید می توانید فردی را برای همین کار استخدام کنید تا علاوه بر اشتغال زایی برای شخص دیگری، سود ماهانه خود را هم از طریق پرورش ماهی و هم در نتیجه افزایش باردهی محصولات افزایش دهید. در ادامه با مزایای آب خروجی از وان پرورش آبزی پلاستونیک برای گیاهان آشنا خواهید شد.
مزایا روش آبیاری محصولات کشاورزی با آب وان و مخزن پرورش ماهی
آب خروجی از وان یا مخزن پرورش ماهی یک منبع غنی و سرشار از مواد مغذی برای گیاهان و محصولات کشاورزی بشمار می آید. این آب به ظاهر کثیف اگرچه که برای سلامت ماهیان مضر است اما برای محصولات کشتی و درختان مانند یک گنج گرانبها بوده و باعث رشد بهتر و پربارتر شدن آن ها می گردد. در واقع بسیاری از موادی که در آب خروجی وان پرورش ماهی یافت می شود، از مواد اصلی سازنده کود های شیمیایی هستند که در بازار با قیمت های بالا به فروش می رسند. بنابراین ،و با توجه به اینکه از چند وان شیلاتی پرورش آبزیان استفاده کنید، بخشی از یا کل نیاز شما به کود های شیمیایی رفع خواهد شد. این موضوع همچنین به عوامل دیگری چون نوع ماهی که در حال پرورش آن هستید، اندازه وان یا مخزن قیفی، تراکم ماهیان، بچه یا بالغ بودن آن ها و … نیز بستگی دارد.
اما به طور کلی فضولات ماهیان منابع غنی برای گیاهان به حساب می آیند و به علت وجود مقادیر بالایی از این مواد، برای گیاهان مفید هستند؛
- نیترات: یون های نیترات حاوی نیتروژن بوده و نیتروژن برای گیاهان فواید زیادی دارد.
- آمونیاک: یون های آمونیاک نیز درست مانند یون های نیترات حاوی نیتروژن هستند. گیاهان توانایی جذب نیتروژن هم از نیترات و هم از آمونیاک را دارند.
- نیتروژن: نیتروژن یکی از درشت خوراک های گیاهان، macronutrient یا موادی که گیاهان برای رشد به مقادیر زیادی از آن نیاز دارند، است. نیتروژن یکی از پایه های اصلی آمینو اسید است که پروتئین و آنزیم را در گیاهان شکل می دهد. آنزیم ها بسیاری از عکس العمل های حیاتی گیاه را سرعت می بخشند و باعث رشد بهتر آن می شود. از سوی دیگر نیتروژن یکی از اجزای تشکیل دهنده کلروفیل است که به گیاه این اجازه را می دهد تا انرژی نور خورشید از طریق فتوسنتز جذب شود. جالب است بدانید که نیتروژن در ریشه گیاهان نیز نقش فعالی دارد و به گیاه کمک می کند تا مواد مغذی را از طریق ریشه جذب کند.
- پتاسیم: پتاسیم مسئول جابه‌جایی آب، مواد مغذی درشت و ریز (Macro-nutrient / Micro-nutrient)، و کربوهیدرات در بافت گیاهی محصولات است. پتاسیم همچنین مسئول باز و بسته شدن روزنه یا منفذ های تنفسی است که تبادل بخار آب، اکسیژن و دی اکسید کربن را کنترل می کند.
سیستم 3 مرحله ای ایده آل؛ قزل آلا > کپور > آبیاری
ایده آل ترین سیستم چند مرحله ای ترکیبی از پرورش ماهی و آبیاری محصولات را می توان سیستم 3 مرحله ای پرورش قزل آلا، پرورش کپور ماهیان و در نهایت استفاده از آب خروجی برای آبیاری گیاهان است. ما در ادامه این سیستم 3 مرحله ای را به تفصیل و با جزئیات توضیح می دهیم.
مرحله اول؛ پرورش ماهی قزل آلا
همانطور که می دانید دمای آب چاه پایین است و به همین علت برای پرورش ماهیان سردآبی فوق العاده است. ماهی قزل آلا نیز از ماهیان سردآبی به شمار می رود و در دمای بین 12 تا 18 درجه به بهترین نحو رشد و زندگی می کند. قزل آلا توان زندگی در دمای بالای 24 درجه را ندارد و بنابر این حتما باید از آب سرد برای پرورش قزل آلا استفاده کرد. همچنین توجه داشته باشید که اگر قصد پرورش ماهیان گرم آبی در مرحله اول و با استفاده مستقیم از آب چاه را دارید، باید با یک گرم کن دمای آب را متعادل کنید و آن را برای ماهیان گرم آبی مناسب سازید.
مرحله دوم؛ پرورش ماهی کپور
در ادامه و با استفاده از آب وان پرورش ماهی قزل آلا (مرحله اول)، می توانید یکی از گونه های ماهیان گرم آبی را پرورش دهید. کپور ماهیان در ایران طرفداران زیادی دارد و از همین رو می توانید روی فروش آسان و سود خوب آن حساب کنید. دمای ایده آل آب برای پرورش ماهی کپور، 25 تا 30 درجه سانتی گراد است. یکی دیگر از مزایای بارز پرورش ماهی کپور این است که می توانید گونه های متفاوتی از کپور را به طور ترکیبی و در کنار یکدیگر در یک وان شیلاتی یا مخزن قیفی، پرورش دهید. این ماهی همه چیز خوار بوده و به طور کلی از گیاهان یا موجودات ریز بستر آب استفاده می کند. می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص پرورش ماهی کپور به این مقاله ما مراجعه فرمایید (کلیک کنید).
مرحله سوم؛ آبیاری محصولات کشاورزی و درختان
در آخرین مرحله این سیستم نیز از آبی که در مراحل قبلی برای پرورش قزل آلا و کپور استفاده شده است، برای آبیاری انواع گیاهان استفاده می شود. این آب حاوی فضولات ماهیان منبع غنی سرشار از نیترات، پتاسیم، نیتروژن، آمونیاک، فسفر و… است که به رشد بهتر گیاهان و پربارتر شدن آن ها کمک می کند.
نکات مهم
نصب لوله خروجی
فراموش نکنید که بهتر است تا لوله خروجی را در پایین ترین نقطه ممکن بزنید تا تمامی فضولات ماهیان به همراه آب خروجی از وان شیلاتی خارج شوند. مجموعه مخزن آب دات کام این امکان را فراهم نموده که در صورت تمایل و با درخواست مشتری فیتینگ های مورد نیاز از جمله لوله خروجی را قبل از ارسال به مشتری تعبیه کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید.