ضد عفونی کردن آب در مخازن آب آشامیدنی شهری از اهمیت بالایی برخوردار است به همین دلیل آب مورد استفاده در مصارف خانگی و صنعتی قبل از اینکه در مرحله پایانی به دست مصرف کنندگان برسد، طی فرآیند های شیمیایی گوناگونی ضد عفونی می شود تا باکتری های مضر و بیماری زا موجود در آب از بین بروند. همچنین پس از تکمیل فرآیند ضد عفونی کردن، آب در روند بازگشت خود به منابع طبیعی هیچگونه آسیبی به محیط زیست وارد نمی کند. برای ضد عفونی کردن آب شیوه های مختلفی وجود دارد که در آنها از مواد شیمیایی گوناگونی استفاده می شود؛ موادی همچون کلر، ازن، آهک و آب اکسیژنه.
استفاده از هر یک از این مواد برای ضدعفونی کردن آب مصرفی، مزایا و معایب مختص به خود را دارد. ما در این مقاله می خواهیم در مورد متداول ترین ماده ضدعفونی کننده، یعنی کلر و همچنین روش ضد عفونی و کلرزنی آب صحبت کنیم. پس از مطالعه این صفحه، پیشنهاد می کنیم مقاله تمیز و ضد عفونی کردن مخزن آب را نیز مطالعه نمایید.
ضد عفونی کردن آب آشامیدنی با استفاده از کلر
کلر یک عنصر شیمیایی است که حالت استاندارد آن به مقدار زیادی در طبیعت، به عنوان بخشی از نمک های طعام و ترکیبات دیگر، وجود دارد. این عنصر شیمیایی امروزه اصلی ترین ماده مورد استفاده برای ضدعفونی کردن آب شهری است. طبق گزارشات انجمن کیفیت آب ( از انجمن های مرتبط با انجمن ملی بهداشت آمریکا) قبل از شروع استفاده از شیوه کلرزنی برای ضدعفونی کرن آب، بیماری های بسیاری که بوسیله آب منقل می شدند مانند وبا، حصبه، هپاتیت و اسهال خونی سالانه جان هزاران نفر را می گرفتند. بعد از بکارگیری این ماده به دلیل اثربخشی بسیار بالای آن در حذف عوامل بیماری زای همراه با آب، کاهش چشمگیری در موارد ابتلا به این بیماری های عفونی مشاهده شد.
امروزه کلرزنی متداول ترین شیوه ضدعفونی کردن آب شهری است. کلرزنی آب نه تنها از شیوع بیماری های گوناگون جلوگیری می کند، بلکه تمامی باکتری ها و جلبک هایی که بر دیواره های داخلی مخازن آب اعم از مخازن پلی اتیلن، مخازن فلزی، مخازن بتنی و … رشد می کنند را نیز از بین می برند. با اینکه کلرزنی یکی از مطمئن ترین شیوه های ضدعفونی کردن آب شهری است، اما نباید فراموش کرد که انجام این فرآیند نیازمند تخصص است زیرا استفاده از مقادیر بیش از حد کلر مشکلات بسیاری را به وجود می آورد. توجه فرمایید تنفس مقادیر بالای گاز کلر خطرناک و مرگ آور می باشد. بوی تند و آزار دهنده مواد سفید کننده ای که در مواد شوینده خانگی مانند وایتکس و … از آنها استفاده می شود مربوط به همین گاز کلر می باشد.
مقادیر بیش از حد کلر باعث نامطبوع شدن طعم و بوی آب آشاميدنی، بوجود آمدن بیماری های مرتبط با پوست و مو و همچنین سوزش چشم به هنگام استحمام می شود. به همین دلیل در صورتی که می خواهید اقدام به کلرزنی مخازن آب نمایید، باید از میزان حجم مورد نیاز آن اطلاع کافی داشته باشید. به همین دلیل پیشنهاد می کنیم مقاله کلرزنی مخازن آب را مطالعه فرمایید.
کلرزنی
کلر زنی، پروسه اضافه کردن مقادیر کنترل شده ای از کلر و دیگر مشتقات کلردار به آب شهری بمنظور سالم سازی آن است. میکروارگانیسم های بسیاری در آب تصفیه نشده ای که از منابع طبیعی مثل سفره های آب زیرزمینی، دریاچه ها و رودها استخراج میکنیم وجود دارند. تمامی این ریزجاندار های موجود در آب ضدعفونی نشده برای انسان مضر نیستند اما در میان آن ها، باکتری های بیماری زا نیز وجود دارند که به این باکتری ها پاتوژن می گویند. پاتوژن های موجود در آب ضد عفونی نشده می توانند به راحتی توسط سیستم آب لوله کشی به نقاط مختلف منتقل شده و باعث بیمار شدن مصرف کنندگان شوند. کلرزنی آب، در کنار روش های دیگری همچون رسوب دادن و فیلتراسیون، آب شهری را برای مصرف کنندگان سالم می سازد.
تاریخچه کلرزنی
کلر برای نخستین بار در سال 1744 توسط یک دانشمند سوئدی_ آلمانی به نام کارل ویلهلم شیله کشف شد. در آن سال ها عموم مردم بر این باور بودند که طعم و بوی آب عامل شیوع بیماری هایی با خواستگاه آب است، بنابراین از سال 1835 از کلر برای از بین بردن بوی بد آب از آن استفاده شد. اواخر قرن 19 و در سال 1890 بود که برای اولین بار کلر به عنوان یک ابزار موثر در ضدعفونی کردن آب شهری شناخته شد. در پی این اکتشاف، شیوه کلرزنی در انگلستان متولد شد و در عرض کمتر از دو دهه در سال 1907 در ایالات متحده آمریکا و سپس در سال 1917 در کانادا تبدیل به اصلی ترین شیوه ضدعفونی کردن آب شهری شد. امروزه پس از گذشتن بیش از یک قرن، کلرزنی همچنان متداول ترین شیوع ضدعفونی کردن آب شهری است.
انواع مختلف ترکیبات شیمیایی کلر دار
همانطور که در قسمت های قبلی نیز گفته شد در بسیاری موارد به جای خود گاز کلر، از مشتقات و ترکیبات کلردار برای کلرزنی و ضدعفونی کردن آب استفاده می شود. کلرامین و دی اکسید کلر یا همان کلرین دی اکسید دو نوع از متداول ترین ترکیبات کلردار به شمار می روند.
کلرامین
کلرامین از ترکیب کلر و آمونیاک ساخته می شود و درست مانند کلر به منظور ضدعفونی کردن آب، به آب شهری اضافه می شود. اولین استفاده از کلرامین در سیستم آب شهری به قرن بیستم و سال 1930 بازمی گردد. یکی از دلایلی که گاها استفاده از کلرامین به استفاده از کلر ترجیح داده می شود، ماندگاری طولانی تر اثر کلرامین است. از آب شهری حاوی مقادیر استاندارد کلرامین می توان بدون هیچگونه نگرانی برای آشامیدن و مصارف خانگی استفاده کرد.
دی اکسید کلر
دی اکسید کلر یک ترکیب شیمیایی است که از یک اتم کلر و دو اتم اکسیژن ساخته شده است. این ترکیب مصارف بسیاری در صنایع گوناگون دارد اما مهم ترین مصرف آن، ضد عفونی کردن آب آشامیدنی است. دی اکسید کلر در آب حل می شود و قابلیت از بین بردن ویروس‌ها، باکتری ها و انگل های بیماری زا موجود در آب آشاميدنی را دارد. با این حال از آنجایی که این ترکیب حاوی مقادیر زیادی کلریت بوده و همچنین در حالت گازی اشتعال پذیر است، استفاده از آن برای ضدعفونی کردن آب شهری به اندازه دیگر مواد متداول نمی باشد.
کلر چگونه میکروارگانیسم‌ها را غیرفعال می کند؟
کلر با وارد کردن صدمه به غشای سلولی میکروارگانیسم ها و پاتوژن ها، آن ها را غیر فعال می کند. این ماده به عنوان یک اکساینده قوی پس از تضعیف غشای سلولی، وارد سلول ها می شود و از این طریق فعالیت دی ان ای سلول و تنفس سلولی را مختل می کند. (هر دو این موارد برای بقای سلول ضروری هستند و سلول بدون آن ها غیر فعال می شود.)
کلر در چه زمانی به آب شهری اضافه می شود؟
برای اضافه کردن کلر به آب هیچ زمان مشخصی وجود ندارد و عملیات کلرزنی می تواند در هریک از مراحل تصفیه آب صورت بگیرد. البته باید در نظر داشت که کلرزنی در هر یک از مراحل تصفیه آب بمنظور خاصی صورت می گیرد. حتی ممکن است کلرزنی در چند مرحله انجام شود تا طیف کاملی از تصفیه و ضدعفونی کردن آب از زمان ورود آن به تصفیه خانه تا رسیدن آب به سیستم لوله کشی شهری صورت بگیرد.
به طور مثال امکان دارد کلرزنی در مرحله اول و به محض ورود آب خام به تصفیه خانه صورت بگیرد. هدف از انجام کلرزنی در این مرحله از بین بردن جلبک ها و دیگر ریزجانداران آبزی است تا در مراحل بعدی مشکلی بوجود نیاورند.
کلرزنی در این مرحله باعث اکسایش آهن، منگنز و سولفید هیدروژن موجود در آب می شود و عمل فیلتراسیون را آسانتر می سازد. همچنین ممکن است که کلرزنی به عنوان آخرین مرحله و درست قبل از خروج آب از تصفیه خانه صورت بگیرد. هدف از کلرزنی در این مرحله ضد عفونی کردن آب به صورتی است که در طول مسیر لوله کشی و تا رسیدن به خانه ها و مصرف کننده نهایی سالم بماند. یکی از مزایای کلرزنی در مرحله آخر این است که پس از انجام باقی مراحل تصفیه همچون فیلتراسیون، برای ضدعفونی کردن آب به مقادیر کمتر کلر و یا دیگر ترکیبات کلردار نیاز داریم.
آیا وجود کلر در آب شهری برای سلامت انسان مضر است؟
آخرین تحقیقات سازمان کنترل و پیشگیری بیماری نشان می دهد که استفاده از آب شهری با مقادیر استاندارد کلر برای مصارف گوناگون خانگی، هیچگونه خطری ندارد و سلامت انسان را تهدید نمی کند. آب شهری حاوی مقادیر استاندارد کلر نه تنها به سلامت انسان صدمه وارد نمی کند بلکه از مبتلا شدن به بیماری های آبزاد نیز جلوگیری می کند. با این وجود برخی از دانشمندان معتقدند اگرچه استفاده از آب کلردار در کوتاه مدت مشکلی را به وجود نمیاورد، استفاده بلند مدت از آن می تواند مشکلات بسیاری را متوجه سلامت انسان کند. البته این موضوع تا به امروز اثبات دقیقی نداشته است و تنها در حد نگرانی باقی مانده است.
مقادیر استاندارد کلر در آب آشاميدنی چقدر است؟
وجود کلر تا 4 میلی گرم در هر یک لیتر آب آشامیدنی بی خطر است و باعث سالم ماندن آب آشامیدنی می شود.
آیا کلر بر طعم و بوی آب آشامیدنی تاثیر می گذارد؟
آب آشامیدنی حاوی کلر می تواند طعم و بویی متفاوت از آب تصفیه نشده و یا آب کلرزده نشده داشته باشد. این موضوع به دو عامل کیفیت آب شهری و همچنین مقادیر کلر محلول در آن بستگی دارد. در میان مصرف کنندگان برخی از این طعم و بو ناراضی هستند و یا حتی در مواردی سیستم گوارشی شان نیز درگیر شده و به آن حساسیت نشان می دهد. اگر شما نیز از این دسته هستید، می توانید از دستگاه های تصفیه آب خانگی استاندارد برای از بین بردن این طعم و بو استفاده کنید. انواع فیلترهای دارای کربن فعال توان حدف کلر محلول را دارا می باشند.
مزایا و معایب استفاده از روش کلرزنی
مزایا :
- از بین بردن پاتوژن های بیماری زا
- جلوگیری از رشد دوباره پاتوژن ها در مسیر سیستم آبرسانی شهری
- دسترسی آسان به کلر و سهولت استفاده از آن
- جلوگیری از شیوع بیماری های آبزاد
- مقرون به صرفه بودن استفاده از این روش
معایب:
- اثربخشی پایین در ضدعفونی کردن آب تیره و گل آلود
- عدم توانایی در از بین بردن کیست انگل های تک سلولی
- امکان ایجاد طعم و بو نامطبوع
- نیازمند به نظارت دقیق برای رد نشدن میزان کلر اضافه شده از مقدار استاندارد
- نگرانی های گوناگون در رابطه با استفاده طولانی مدت
لازم به ذکر است که در ساختمان هایی که از مخازن ذخیره آب برای نگهداری آب استفاده می شود همواره پیشنهاد می شود برای جلوگیری از کم شدن بیش از حد غلظت کلر محلول در آب، همواره درب مخازن آب بسته نگه داشته شوند. این کار علاوه بر این موجب میشود سایر آلودگی ها نیز به داخل مخزن آب نتوانند نفوذ کنند.
در صورتی که نیاز به خرید مخزن آب پلی اتیلن با کیفیتی دارید که درب مستحکمی داشته باشد و به خوبی جلوی ورود گردوغبار و آلودگی ها را بگیرید پیشنهاد می کنیم به صفحه فروشگاه مخزن آب دات کام مراجعه نمایید.
کلمات مرتبط:
قرص ضد عفونی کننده آب آشامیدنی، ضد عفونی مخازن آب، روش ضد عفونی آب، میزان تزریق کلر به آب، میزان مصرف کلر برای ضدعفونی آب، ضد عفونی آب با کلر، تهیه ضد عفونی کننده با کلر