سیستم آبیاری قطره ای روشی نوین در آبیاری محصولات کشاورزی و به طور کلی گیاهان است که آب را به طور مستقیم، و در میزان کنترل شده، به منطقه ریشه گیاه می رساند. از مزایای این روش می توان به؛ افزایش باردهی و سود، افزایش سرعت رشد، سلامت ریشه، صرفه جویی در مصرف آب، صرفه جویی در هزینه ها و … اشاره کرد. ما در این مقاله به نحوه نصب و اجرای سیستم آبیاری قطره ای خواهیم پرداخت و فرض میکنیم اطلاعات اولیه ای را در مورد آبیاری قطره ای دارید. در صورتی که می خواهید در مورد این سیستم آبیاری و مزایای و معایب آن اطلاعات بیشتری کسب کنید پیشنهاد می کنیم مقاله آبیاری قطره ای – مزایا، معایب و تجهیزات مورد نیاز را ابتدا مطالعه نمایید و سپس اقدام به مطالعه این مقاله نمایید.
اگر شما نیز قصد پیاده سازی سیستم آبیاری قطره ای را در زمین یا باغ و باغچه خود دارید، باید بدانید که این کار 2 مرحله دارد؛ مرحله اول برنامه ریزی و مرحله دوم خود عملیات نصب و راه اندازی. مرحله اول به مراتب دقت بیشتری می طلبد اما اگر آن را به خوبی انجام دهید، مرحله دوم که خود نصب سیستم می باشد بسیار ساده، آسان و سریع پیش می رود. در مرحله اول یا همان برنامه ریزی، شما باید نوع و اندازه تمامی وسایلی که به آن نیاز دارید را مشخص کنید. مرحله دوم نیز شامل جایگذاری اجزای سیستم و همچنین متصل کردن آن ها به یکدیگر است. ما در ادامه این مقاله، هر 2 مرحله را با جزئیات کامل و طبق فهرست زیر توضیح داده ایم.
فهرست
- مرحله اول؛ برنامه ریزی اجرای آبیاری قطره ای
- بازدید زمین
- اندازه گیری
- ترسیم بر روی کاغذ
- تعیین منبع آب
- انتخاب لوله
- انتخاب آبپاش
- نوع خاک
- انتخاب فیتینگ مناسب
- انتخاب فیلتر مناسب
- انتخاب پمپ مناسب
- مرحله دوم؛ نصب سیستم آبیاری قطره ای
- نکات نصب
- سوالات متداول
- عیب یابی سیستم آبیاری قطره ای
مرحله اول؛ برنامه ریزی نصب و اجرای سیستم آبیاری قطره ای
بازدید زمین
بازدید زمین ایده های ذهنی اولیه سیستم آبیاری قطره ای را به شما می دهد. هدف از بازدید نزدیک زمین محاسبه اندازه دقیق زمین، جهت شیب زمین، و همچنین شدت شیب زمین است. اگر مساحت زمین شما زیاد باشد عدم توجه به این موضوع وانتخاب تجهیزات نامناسب سبب می شود هزینه تمام شده شما به شدت افزایش یابد.
اندازه گیری
اندازه گیری دقیق زمین، شما را در انتخاب اندازه لوله اصلی و لوله های انشعابی کمک می کند. به کمک یک متر ساده، مساحت زمین تان را اندازه گیری کرده و در برگه ای یادداشت کنید. همچنین اطلاعاتی مانند جهت شیب زمین ،و در صورت امکان، شدت آن را نیز یادداشت نمایید.
ترسیم بر روی کاغذ
از اندازه گیری هایی که در مرحله قبل انجام داده و یادداشت کردید کمک بگیرید تا یک شمای کلی ساده (شبیه به کروکی) را بر روی کاغذ ترسیم کنید. ترسیم نقشه کلی بر روی کاغذ کمک می کند تا درک بهتری از شرایط داشته باشید. همچنین این مرحله می تواند شما را متوجه اشکالات احتمالی، محدودیت زمین و … کند. این نقشه کلی می تواند کاملا ساده باشد، اما فراموش نکنید که اندازه گیری ها باید رعایت شود تا بعد از خرید وسایل و هنگام نصب آن ها به مشکل محدودیت فضا یا مشکلاتی از این دست بر نخورید. در تصویر زیر یک مثال را مشاهده می فرمایید.
تعیین و انتخاب منبع آب برای تغذیه سیستم آبیاری قطره ای
تعیین یک منبع آب ثابت و قابل اطمینان برای تضمین موفقیت یک سیستم آبرسانی قطره ای، امری ضروری است. باید مطمئن شوید که منبع آب انتخابی شما، در هر ساعتی از شبانه روز ، توانایی رساندن آب با کیفیت بالا را به سیستم داشته باشد. برای انجام این کار و از آنجایی که برای بهره بردن از سیستم آبیاری قطره ای امکان تکیه زدن صرف بر بارش های طبیعی نیست، یا باید آب ورودی کافی و دائمی داشت و یا باید از استخر یا مخازن آب استفاده کرد. امروزه عمدتاً برای تامین و ذخیره آب مورد نیاز سیستم آبیاری قطره ای از مخازن آب استفاده می شود. در بازار انواع گوناگون مخازن موجود است؛ مخزن پلی اتیلن یا تانکر آب پلاستیکی، مخزن استیل، مخزن گالوانیزه، PVC و … که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند ولی پیشنهاد ما مخزن، منبع یا تانکر آب پلاستیکی تولید شده از پلی اتیلن است.
تانکر آب پلاستیکی بر خلاف مخازن فلزی، زنگ و یا جلبک نمی زند و عمر مفید بالایی دارند. این مخازن همچنین وزن پایینی دارند و جابه جایی آن ها ساده تر است. جدای مزایای ذکر شده، مخازن پلی اتیلنی در بسیاری از موارد قابل تعمیر نیز هستند. البته قبل از خرید مخزن باید حجم آن را مشخص کنید. اگر برای این کار نیاز به کمک و مشاوره باشید، می توانید مقاله تعیین حجم مخزن آب کشاورزی را مطالعه نمایید و یا با کارشناسان فروش ما در ارتباط باشید.
انتخاب لوله
در بحث انتخاب لوله برای سیستم آبیاری قطره ای، در ابتدا باید جنس لوله را با توجه به کاربری مورد نظر انتخاب کنید. سپس نوبت به اندازه لوله می رسد که در سایز های 4/1 اینچ، 2/1 اینچ، 4/3 اینچ و همچنین 1 اینچ تولید شده و در بازار موجود می باشند. هر کدام از لوله ها، بسته به جنس و اندازه، ویژگی های مختص به خود را دارند که در ادامه به آن ها می پردازیم.
جنس لوله آبیاری
در ابتدا باید اشاره کرد که در یک سیستم آبیاری قطره ای استاندارد، با 2 نوع لوله سر و کار داریم؛ لوله اصلی و لوله های انشعابی. لوله اصلی وظیفه انتقال آب از مخزن به لوله های انشعابی را دارد. در قدم بعدی لوله های انشعابی وارد کار شده و آب ورودی از لوله اصلی را به منطقه ریشه گیاه می رسانند. به بیان دیگر لوله های انشعابی همان لوله هایی هستند که در زمین و یا باغ، در نزدیکی گیاهان کشیده می شوند. همانطور که در بالا نیز به آن اشاره کردیم شما در قدم اول باید جنس هر یک از این لوله ها، یعنی اصلی و انشعابی ها، را مشخص کنید. در بیشتر پروژه هایی که با زمین و باغ کوچک یا متوسط سر و کار داریم، معمولا جنس هر دو نوع لوله از پلی اتیلن است. در زمین ها یا باغات وسیع دو گزینه مطرح می شود. هم می توان مانند دیگر پروژه ها تمامی لوله ها را از جنس پلی اتیلن انتخاب کرد و هم می توان لوله اصلی را از پی وی سی خشک و لوله های انشعابی را از جنس پلی اتیلن تهیه کرد. با این وجود، در تمامی زمین ها و باغات شخصی معمولا از لوله های پلی اتیلن استفاده می شود. البته اگر قصد دفن کردن لوله را داشته باشید، لوله پی وی سی مقاومت بیشتری دارد. برای لوله های انشعابی نیز اگر سطحی باشند پلی اتیلن LLDPE (پلی اتیلن سبک خطی) و اگر دفنی باشند لوله پلی اتیلن HDPE (پلی اتیلن سنگین یا همان چگالی بالا) استفاده می شود. البته امکان استفاده از لوله پلی اتیلن سنگین برای سیستم های سطحی نیز امکان پذیر می باشد. نکته حائز اهمیتی که در هنگام خریداری لوله آبیاری پلی اتیلنی باید به آن توجه داشته باشید این است که لوله ها باید در مقابل نور خورشید مقاومت قابل قبولی داشته باشند. در تولید این لوله ها از مواد ضد یو وی (UV) یا همان UV Stabilizer استفاده می شود. در غیر این صورت جنس لوله در مرور زمان تحلیل رفته و عمر آن کوتاه می شود.
- لوله وینیل
لوله آبیاری وینیل نیز یکی دیگر از گزینه های محبوب برای سیستم آبیاری قطره ای به حساب می آید. لوله وینیل نیز از جنس پی وی سی است؛ اما پی وی سی نرم و انعطاف پذیر. از این لوله بیشتر در پروژه های کوچک مانند باغبانی در بستر برجسته خانگی مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از معایب بزرگ لوله وینیل که باعث می شود تا این لوله حتی برای پروژه های کوچک نیز پیشنهاد نشود، تغییر شکل دادن این لوله بر اثر تابش نور خورشید است. بر خلاف لوله های پلی اتیلنی، لوله های آبیاری وینیل خیلی سریع در مقابل نور خورشید تغییر شکل می دهند که این موضوع بر فشار و جریان آب تاثیر منفی می گذارد.
- لوله اسپاگتی
لوله اسپاگتی که در بازار با نام لوله ماکارونی نیز شناخته می شود، یکی دیگر از لوله های آبیاری محبوب به حساب می آید که کاربرد اصلی آن در زمینه آبیاری، استفاده در گلخانه ها می باشد. این لوله قطر بسیار پایینی دارد و معمولا به صورت 4 و یا 6 میلی متری طراحی و تولید می شوند. در سیستم های آبیاری قطره ای که برای آبیاری محصولات کشاورزی نصب شده اند، از لوله اسپاگتی بیشتر برای آبیاری محصولاتی به کار می روند که به نوعی در قسمت های قناسی زمین واقع شده اند و امکان آبیاری آن ها با لوله پلی اتیلن، بدون پایین آوردن راندمان سیستم، وجود ندارد. به بیان دیگر از لوله اسپاگتی برای انشعاب گرفتن از لوله های پلی اتیلنی استفاده می شود.
پیشنهاد نهایی:
هم برای لوله اصلی و هم برای لوله های انشعابی از لوله های آبیاری پلی اتلین استفاده کنید. البته اگر زمین و یا باغ شما وسیع است، می توانید برای لوله اصلی از لوله آبیاری پی وی سی (سخت) استفاده فرمایید.
اندازه لوله آبیاری
لوله های آبیاری پلی اتیلن در ابعاد 4/1 اینچ، 2/1 اینچ، 4/3 اینچ و 1 اینچ تولید شده و روانه بازار می شوند. برای انتخاب بهترین لوله پلی، باید به 2 مشخصه توجه داشت.
- طول ماکزیمم
هر یک از اندازه های ذکر شده در بالا، تا طول مشخصی کاربرد دارند. به بیان دیگر لوله های پلی اتیلنی در هر یک از اندازه ها، تا طول مشخصی توان حفظ فشار ثابت و یکسان را دارند. به عنوان مثال اگر لوله 2/1 اینچ را بیشتر از طول حداکثری آن استفاده کنید، فشار آب در طول لوله و برای هر یک از قطره چکان ها متغیر خواهد بود. متغیر بودن فشار آب در طول لوله باعث می شود تا آب از یک قطره چکان با شدتی بیش از حد نیاز بیرون بزند و از قطره چکانی دیگر اصلا آب خارج نشود. بعد از اندازه گیری دقیق زمین، مطمئنا می دانید که به چند متر لوله آبیاری نیاز دارید.
- گالن در هر ساعت ماکزیمم
دیگر خصوصیتی که قبل از خرید لوله آبیاری باید به آن توجه کرد توانایی حداکثری لوله برای انتقال آب، قبل از اینکه افت فشار محسوسی در طول لوله رخ دهد، است. برای محاسبه میزان گالن بر ساعت حداکثری هر لوله، میزان آبدهی تمامی قطره چکان هایی که بر روی لوله نصب هستند را جمع بزنید.
کدام اندازه لوله برای راه اندازی سیستم آبیاری قطره ای مناسب شماست؟
پس از اندازه گیری، از جدول زیر برای خرید بهترین اندازه لوله کمک بگیرید.
-جدول 1
اندازه لوله | طول حداکثری | گالن بر ساعت |
¼ اینچ | 10 متر | 30 |
½ اینچ | 61 متر | 200 |
¾ اینچ | 146 متر | 480 |
1 اینچ | 292 متر | 960 |
در جدول بالا طول حداکثری و همچنین میزان آبدهی حداکثری هر یک از لوله ها را مشاهده کردید اما شاید برای برخی همچنان این سوال باقی مانده باشد که معمولا هر لوله در چه کاربری های مورد استفاده قرار می گیرد. در جدول پایین سعی کرده ایم تا به این سوال نیز پاسخ بدهیم. البته فراموش نکنید که جدول 2 تنها کاربری های معمول لوله های 4/1 اینچ و 2/1 اینچ را نمایش می دهد. بنابراین و تحت شرایطی، امکان استفاده از هر کدام از لوله ها برای دیگر کاربری ها نیز وجود دارد و جدول پایین قطعی نیست.
-جدول 2
سایز لوله | کاربری های معمول |
لوله ¼ اینچ | · آبیاری درختان · باغچه با تراکم گیاهی بالا · باغچه های کوچک · بستر برجسته باغبانی (بستر کشت) · باکس گل پشت پنجره؛ که با نام های دیگری همچون فلاور باکس، باغچه زیر پنجره، جعبه گل و جعبه پنجره نیز شناخته می شود. |
لوله ½ اینچ | · محصولات کشاورزی و دیگر گیاهان در کشت ردیفی · تاکستان ها · درختچه ها مانند بلوبری |
انواع آبپاش ها
- قطره چکان
- بابلر یا همان آب افشان
- میکرو اسپری- اسپری جت
در سیستم آبیاری قطره ای به چند قطره چکان نیاز خواهیم داشت؟
همانطور که می دانید نیاز تمامی گیاهان به آب یکسان نبوده و در گونه ای به گونه دیگر شرایط متفاوت است. از طرفی دیگر هر کدام از انواع قطره چکان نیز در اندازه های گوناگونی تولید می شوند که آبدهی متفاوتی را ارائه می دهند. به طور کلی اگر قصد استفاده از دریپر یا قطره چکان را دارید برای هر محصول حداقل یک دریپر در نظر بگیرید (برای برخی از محصولات که نیاز بیشتری به آب دارند، می توانید از 2 قطره چکان یا حتی بیشتر نیز به طور همزمان استفاده کنید). در مورد قطره چکان ها، بهتر است همیشه بیشتر از چیزی که تخمین زده اید خریداری کنید تا چنانچه احساس کردید محصولی به آب بیشتر نیاز دارد و یا در صورت خرابی یکی از قطره چکان ها، روند آبدهی مختل نشود.
بنابر این بهتر است ابتدا تعداد محصولاتی که قصد کاشتنشان را دارید، حدودی تخمین بزنید.
قطره چکان، بابلر (آب افشان) یا میکرو اسپری؟ کدام یک برای شما مناسب است؟
در ابتدا باید بدانید که تمامی این گزینه ها، در سیستمی با فشار آب کم هم عملکرد قابل قبولی دارند. در واقع انتخاب میان این سه گزینه، تا حدود زیادی مربوط به محصول یا گیاهی است که قصد کشت و آبیاری اش را دارید.
قطره چکان مناسب ترین گزینه برای محصولات کشت ردیفی به حساب می آید. البته از قطره چکان تقریبا برای آبیاری هر گیاهی می توان استفاده کرد؛ به عنوان مثال آبیاری نهال و یا درخت بالغ. نکته مهمی که هنگام خرید قطره چکان باید به یاد داشته باشید، خود تنظیم (PC) بودن یا تنظیمی (Non-PC) بودن قطره چکان است. قطره چکان های خود تنظیم یا اتومات، با میزان آبدهی های پیش فرض تولید می شوند. قیمت این قطره چکان ها از انواع دیگر بیشتر است اما آبدهی پیش فرض آن ها مزیت بزرگی به حساب می آید و بخصوص در سیستم هایی که با تناوب فشار مواجه هستند کاربرد دارد. در سوی دیگر میزان آیدهی قطره چکان های تنظیمی را می توان از طریق چرخش دبی خروجی، تنظیم کرد.
از طرف دیگر اگر محصولات و یا گیاهان نزدیک به یکدیگر کاشت شده اند، بابلر یا همان آب افشان نیز گزینه مناسب دیگری است که می تواند چند محصول را به صورت همزمان آبیاری کند. بابلر برای باغچه های کوچکی که تراکم گیاهی بالایی دارند گزینه بسیار خوبی است. در حالی که قطره چکان ها معمولا از 0.5 تا 3 گالن بر ساعت آبدهی دارند، میکرو اسپری توانایی آبدهی 5 تا 6 گالن بر ساعت را دارد. حتی برخی از مدل های اغلب صنعتی حدود 40 تا 60 گالن بر ساعت نیز آبدهی دارند. به خاطر همین خصوصیات، استفاده از میکرو اسپری ها در باغستان ها و به منظور آبیاری درختان بالغ رواج زیادی دارد. در این حالت میکرو اسپری را در فاصله 30 تا 35 سانتی متری درخت قرار می دهند. دیگر موارد کاربری میکرو اسپری نیز استفاده از آن در گلخانه ها و یا فضای سبز است.
آبپاش | قطره چکان | بابلر یا آب افشان | میکرو اسپری |
کاربری | محصولات کشاورزی با کشت ردیفی – باغ و باغچه | باغچه های کوچک با تراکم گیاهی بالا- فضای سبز | باغستان- گلخانه – فضای سبز |
نوع خاک
موضوع دیگری که در انتخاب آبپاش مناسب اهمیت بالایی دارد، نوع خاک زمین است. هریک از گونه های خاک ویژگی های مختص به خود را دارند و به همین دلیل رسوخ آب در تمامی خاک ها یکسان نیست.
- خاک ماسه ای : آب با سرعت بالایی در خاک ماسه ای حرکت می کند و جهت حرکت آن هم عمودی است. اگر خاک زمین شما نیز ماسه ای باشد، باید از قطره چکان هایی با میزان آبدهی بالاتر استفاده کرد و همچنین فاصله میان قطره چکان ها را نیز کوتاه در نظر گرفت. برای آبیاری گیاهان در زمینی با خاک ماسه ای، مدت زمان آبیاری باید کوتاه باشد و به جای آن، آبیاری در دفعات زیادی انجام شود.
- خاک لوم : خاک لوم که با نام خاک کشاورزی نیز شناخته می شود، رویای هر کشاورزی است. این خاک از خاک ماسه ای تراکم بیشتری دارد و به همین علت آب در آن آرام تر رسوخ می کند. جهت حرکت آب نیز هم عمودی و هم افقی است.
- خاک رسی : این نوع خاک بسیار متراکم است و روند جذب آب به کندی صورت می گیرد. قطره چکان هایی با آبدهی و جریان آب پایین مناسب این نوع خاک است تا از جمع شدن آب بر روی خاک جلوگیری شود. هر مقدار آبی که بر روی سطح خاک باقی بماند تبخیر می شود و یا قسمت هایی از زمین را خیس می کند که هیچ گیاهی نیست و باعث رشد علف هرز می گردد. با این نوع خاک، مدت زمان آبیاری را باید افزایش داد تا آب به مرور جذب خاک شود.
برای کسب اطلاع از عملکرد قطره چکان ها، سیستم آبیاری قطره ای را به مدت 30 دقیقه فعال بگذارید. سپس سیستم را خاموش کرده و 30 دقیقه صبر کنید. بعد از تمام شدن مدت انتظار، رطوبت خاک اطراف قطره چکان را یا کمک مداد یا تکه ای چوب بررسی کنید.
انتخاب فیتینگ مناسب
می توانید با توجه به شرایط زمین، محل کشت محصولات و همچنین نقشه پیاده سازی سیستم آبیاری، از هر یک از فیتینگ های زیر برای متصل کردن لوله های آبیاری به یکدیگر استفاده کنید.
- سه راهی
- فلنج
- زانویی
- کپ دنده ای
- پلی پروپیلن پیچی
انتخاب فیلتر مناسب
هر سیستم آبیاری قطره ای به فیلتر نیاز دارد تا هم عملکرد سیستم بر اثر گرفتگی آبپاش ها مختل نشود و هم سیستم طول عمر مفید بالایی داشته باشد. قطره چکان ها و همچنین میکرو اسپری ها، نازل های کوچکی دارند و از همین رو در مرور زمان و توسط مواد معدنی، املاح یا دیگر مواد سخت موجود در آب دچار گرفتگی می شوند. با گرفتن این نازل های ریز، روند آبرسانی به گیاهان نیز مختل می شود که هم بر سلامت گیاه و هم بر میزان محصول تاثیر منفی می گذارد. حالا که از نقش مهم فیلتر در سیستم آبیاری قطره ای مطلع اید، مطمئن می دانید که انتخاب فیلتر مناسب برای سیستم چه اهمیتی دارد. به طور کلی در هنگام انتخاب فیلتر مناسب باید به این موارد توجه داشت؛ منبع آب و کیفیت آن، فشار حداقلی و حداکثری سیستم، جریان حداقلی و حداکثری سیستم، نوع و اندازه خروجی آبپاش ها و …
فیلتر های آبیاری به دو نوع دیسکی و صفحه ای تقسیم می شوند. در جدول زیر مقایسه میان این 2 فیلتر را مشاهده می کنید. . نباید فراموش کرد که در برخی از سیستم ها بیش تر از یک فیلتر برای فیلتراسیون کامل آب مورد نیاز خواهد بود.
ویژگی | فیلتر دیسکی | فیلتر صفحه ای |
تمیز کردن آسان | نیاز به جدا کردن قطعات دارد | ✓ |
کاربر پسند | ✓ | |
فیلتر کردن رسوب | ✓ | |
فیلتر کردن شن و دانه های خاک | ✓ | ✓ |
فیلتر کردن مواد ارگانیک مانند باکتری، جلبک و لجن | ✓ | |
فیلتر کردن برگ، تکه چوب، لاشه حشرات و … | ✓ |
در مورد اندازه توری فیلتر نیز معمولا برای سیستم های آبیاری قطره ای از فیلتر های 120 مش تا 150 مش استفاده می شود.
انتخاب پمپ مناسب
به منظور انتخاب پمپ مناسب نیز باید به 2 عامل فشار سیستم و جریان مورد نیاز توجه داشت. سیستم های آبیاری قطره ای با فشار آب psi15 تا psi35 می توانند عملکرد قابل قبولی داشته باشند (فشار ایده آلpsi 25 می باشد). برای محاسبه جریان نیز تعداد قطره چکان ها را ضرب در جریان خروجی یا همان دبی تنظیم شده آن ها کنید. برای مثال:
120 عدد قطره چکان x 1 گالن بر ساعت= 120 گالن بر ساعت جریان در سیستم نیاز است. جریان حداقلی پمپ انتخابی شما باید مساوی یا بزرگتر از جریان مورد نیاز در سیستم باشد.
جدای این دو عامل، عوامل دیگری همچون طول لوله ها، شیب زمین و … نیز اهمیت دارد که برای هر زمینی باید با توجه به مشخصات خاص همان زمین محاسبه شود.
البته فراموش نکنید که با طولانی تر کردن زمان آبیاری، می توان برخی از عملکرد های نامطلوب پمپ نامناسب را جبران کرد.
مرحله دوم؛ نصب
همانطور که در ابتدای نوشته به آن اشاره کردیم اگر مرحله برنامه ریزی به درستی طی شود، نصب سیستم آبیاری قطره ای بسیار ساده و سریع است. در ادامه روند نصب را در چند مرحله آسان خلاصه کرده ایم.
نصب مخزن آب و پمپ
اگر سطح زمین یا باغ شما شیب دار است، بهتر است تا مخزن و پمپ را در بالای شیب نصب کنید تا به این شکل برای توزیع آب در سیستم، نیروی جاذبه نیز کمک کند. سطح زیر مخزن نیز باید حتما صاف و تراز باشد. برای اطلاع از نحوه نصب صحیح مخزن آب پلی اتیلنی، این نوشته را مطالعه کنید (نصب صحیح مخزن پلی اتیلن).
نصب تجهیزات مورد نیاز
از میان تجهیزات معمول، برخی لازم و برخی دیگر اختیاری هستند. این تجهیزات باید بلافاصله پس از شیر خروجی مخزن نصب شوند و در نهایت لوله اصلی آبیاری به آن ها متصل شود. ابتدا تایمر یا همان زمان سنج (اختیاری) را نصب کنید. با استفاده از زمان سنج، سیستم شما اتوماتیک شده و به صورت خودکار در زمان های تعیین شده و برای مدتی مشخص شروع به کار می کند. سپس شیر خلاء شکنر یا همان شیر یکطرفه را نصب کنید. در نهایت نیز نوبت به نصب فیلتر و شیر تنظیم فشار می رسد. پس از نصب تجهیزات نیز از یک آداپتور برای متصل کردن لوله اصلی آبیاری استفاده کنید. در زیر چیدمان پیشنهادی تجهیزات را آورده ایم. همچنین به یاد داشته باشید که به غیر از لوازم ذکر شده، می توانید از سنسور تشخیص باران، رطوبت سنج، انژکتور کود مایع و … نیز استفاده کنید.
چیدمان پیشنهادی :
شیر خروجی مخزن > تایمر یا زمان سنج > فیلتر > شیر تنظیم فشار > آداپتور > لوله اصلی آبیاری
اگر فشار سیستم شما بیشتر از 35 psi یا 40 psi است، ابتدا شیر تنظیم فشار را نصب کنید و سپس فیلتر را نصب کنید.
کشیدن خطوط لوله
شکل دقیق خطوط لوله باید با توجه به شکل زمین و نحوه کاشت گیاهان بیان شود. اما ایده کلی پشت آن بسیار ساده است. برای محصولات کشاورزی که به شکل ردیفی کاشت شده اند، لوله های آبیاری انشعابی را از یک سر به لوله اصلی وصل کنید و سپس آن ها را در کنار هر ردیف بکشید. برای درختان بالغ می توانید لوله را چند دور، دور تنه درخت بچرخانید و سپس سراغ درخت بعدی بروید.
نصب آبپاش ها
برای محصولات کشت ردیفی، حداقل یک آبپاش برای هر محصول در نظر بگیرید. برای محصولاتی که به آب بیشتری نیاز دارند میتوانید این تعداد را افزایش دهید. البته اگر محصولات شما به نوعی هستند که می شود از آب افشان نیز برای آبیاری شان استفاده کرد، یک آب فشان برای چند گیاه کفایت می کند. برای نصب آبپاش، لوله را با استفاده از پانچ سوراخ کنید و سپس آبپاش را نصب کنید. اگر قسمتی از لوله را به اشتباه سوراخ کردید، می توانید آن قسمت را بریده و از کوپلینگ لوله در آن محل استفاده کنید.
بررسی سیستم
پس از نصب تمامی اجزای سیستم، بهتر است یکبار سیستم را بطور کلی ارزیابی کنید. برای این کار سیستم آبیاری قطره ای را حداقل به مدت 30 دقیقه فعال بگذارید. در حین این 30 دقیقه بررسی کنید تا تمامی محصولات آبیاری شوند و سیستم در هیچ قسمتی نشتی نداشته باشد. پس از 30 دقیقه نیز با چک کردن رطوبت خاک، عملکرد سیستم را ارزیابی کنید.
نکات نصب
- به گفته بیشتر کارشناسان و نصابان حرفه ای، بیش از حد سفت بستن اتصالات یکی از رایج ترین عوامل خراب شدن یا نشتی کردن سیستم های آبیاری است. بنابر این بدون استفاده از ابزارآلات و تنها با نیروی دست، تجهیزات را ببندید. اگر هر کدام از آن ها شل بسته شده باشند، در قسمت ارزیابی سیستم متوجه نشت آن خواهید شد و سپس می توانید اتصال را کمی سفت تر ببندید.
- لوله پلی اتیلن را قبل از نصب برای 1 ساعتی زیر نور آفتاب بگذارید تا انعطاف پذیری آن بیشتر شود.
- لوله پلی اتیلن در سرما راحت تر سوراخ می شود بنابر این نصب آبپاش ها بر روی لوله را برای ساعات خنک روز برنامه ریزی کنید.
- با دفن کردن لوله های آبیاری، خطر گرفتگی در سیستم چند برابر می شود.
- بهتر است تا از سیستم آبیاری قطره ای در ساعاتی از روز که آفتاب کم رمق تر است، مانند صبح زود یا نزدیک به عصر، استفاده کنید تا از تبخیر آب جلوگیری شود.
سوالات متداول
نحوه پیاده سازی سیستم آبیاری در مزارع کوچک و بزرگ از چه لحاظ متفاوت است؟
در مزارع وسیع، نصب سیستم آبیاری قطره ای تنها توسط متخصصان امکان پذیر است. در این گونه پروژه ها معمولا از لوله های قطور پی وی سی سخت دفنی به عنوان لوله اصلی استفاده می شود. برای نصب این دست لوله ها نیاز به نصابان متخصص و همچنین ماشین آلاتی همچون یونیت ترانشه زن، که به آن ترنچر و کانال زن نیز گفته می شود، است. یونیت ترانشه زن بر روی بولدوزر سوار می شود و وظیفه آن حفر کانال در قسمت های مشخص شده ای در زمین هستند تا لوله ها در آن کانال ها جای گذاری شوند.
در هر روز، چند ساعت از سیستم آبیاری قطره ای برای آبیاری محصولات استفاده کنم؟
نکته ای که در هنگام استفاده از سیستم آبیاری قطره ای باید به آن توجه داشته باشید این است که آبیاری بیش از حد نیاز و آبیاری کمتر از حد نیاز، هر دو باعث تنش در گیاهان و محصولات کشاورزی می شوند. برای همین بهتر است قبل از راه اندازی سیستم آبیاری قطره ای، تحقیق کرده و تعیین کنید که محصول مورد نظر شما به چه میزان آب برای رشد و حفظ سلامت نیاز دارد. ما در ابتدا یک جدول راهنمای کلی را برای شما عزیزان آماده کرده ایم و در ادامه روش تعیین حدودی میزان آبیاری مورد نیاز را آورده ایم. فراموش نکنید تعیین میزان آبیاری، به فاکتور های بسیاری همچون نوع گیاه، نوع خاک، دمای منطقه، میانگین بارش در منطقه و … بستگی دارد.
فصل | بهار | تابستان | پاییز |
روز در هفته | 4-3 روز | هر روز | 3-2 روز |
مدت زمان | 20 تا 30 دقیقه | 20 تا 30 دقیقه | 15 تا 20 دقیقه |
عیب یابی سیستم آبیاری قطره ای
مشکل | علت | راه حل |
جدا شدن و بیرون پریدن قطره چکان ها از لوله پلی اتیلن آبیاری – جدا شدن لوله از فیتینگ ها و اتصالات | بالا بودن فشار | شیر تنظیم کننده فشار نصب کنید |
جدا شدن قطره چکان ها – نشتی از قسمت نصب قطره چکان بر روی لوله آبیاری | بزرگ بودن سوراخ های بر روی لوله | سوراخ های قبلی را ببندید و دوباره در لوله، این بار با اندازه مناسب، سوراخ ایجاد کنید |
عملکرد نامتوازن در طول لوله – عدم وجود آب در انتهای خط آبرسانی | طول لوله کشی بیش از حد استاندارد | زمین را منطقه بندی کرده و برای هر منطقه از یک سیستم استفاده کنید و یا میزان آبدهی قطره چکان ها را کاهش دهید. |
گرفتگی آب پاش ها | فیلتر ناکافی | فیلتر نصب کنید. اگر از قبل فیلتر بر روی سیستم نصب بوده، خود فیلتر را تمیز کنید. |
گرفتگی لوله های آبیاری و آبپاش ها توسط املاح معدنی | پایین بودن کیفیت آب – آب سخت – فیلتر ناکافی | از محلول رقیق شده هیپوکلریت برای تمیز کردن دیواره های داخلی لوله ها استفاده کنید. |
جدا شدن مکرر لوله ها از اتصالات | هماهنگ نبودن اندازه لوله ها و اتصالات | اتصالات دیگری با توجه به سایز لوله ها تهیه کنید. |
عدم رسیدن آب به بالای شیب زمین | لوله کشی از پایین به بالا | منبع آب را در بالای شیب زمین قرار دهید و آز آنجا لوله ها را به سمت پایین شیب بکشید. |
کلمات کلیدی: صفر تا صد آبیاری قطره ای، آموزش آبیاری قطره ای، اجرای سیسام آبیاری قطره ای، نصب سیستم آبیاری قطره ای