علت نشتی مخزن آب و راه حل های رفع نشتی

نشت آب یکی از مشکلات شایع مخزن آب خانگی و حتی مخزن حجیم است که در صورت عدم توجه و رسیدگی می تواند به مخزن و تاسیسات آبرسانی ساختمان آسیب بزند. در این نوشته، از نشانه ها و علت نشتی مخزن آب گفته ایم و همچنین راهکار های ساده ولی موثر رفع نشتی مخزن پلی اتیلنی، مخزن فلزی و بتنی را آورده ایم.

دلایل نشت آب از مخزن

نشت آب از مخزن در اکثر مواقع به دلیل مشکل در محل نصب اتصالات و یا به دلیل آسیب دیدگی فیزیکی مخزن اتفاق میفتد که با بررسی و رسیدگی به این دو مورد معمولاً مشکل برطرف می شود. اما در مواردی ممکن است دلایل دیگری نیز باعث بروز این مشکل باشند. در ادامه تمام حالت هایی که ممکن است باعث نشتی آب در مخزن شود بیان می شوند.

• فیتینگ یا اتصالات شل
• فلوتر معیوب
• پر شدن بیش از حد مخزن
• فشار زیاد آب ورودی
• نصب غیر اصولی
• مخزن غیر استاندارد و بازیافتی
• قدیمی بودن مخزن
• رشد جلبک و باکتری
• عدم نظافت مخزن وته نشین شدن آلودگی
• آسیب فیزیکی
• زنگ زدگی

اتصالات یا فلوتر معیوب

فیتینگ یا اتصلات ورودی و خروجی اگر بد نصب شده باشند یا به مرور زمان شل شده باشند دلیل اصلی نشتی مخزن می شوند. همچنین فلوتر یا همان شناور معیوب و غیر استاندارد از آنجایی که نمی تواند پر شدن مخزن را متوقف کند موجب سرریز شدن و نشتی آب از سر مخزن می شود. در بعضی از موارد به دلیل فشار بیش از حد غیر اصولی برای آب بند کردن اتصالات، محل نصب اتصالات دچار ترک می شوند. به همین دلیل پیشنهاد می شود حتماً طبق دستورالعمل شرکت و با ابزار مناسب اقدام به سفت کردن اتصالات نمایند.

رشد جلبک و عدم نظافت دوره ای

رشد جلبک در مخازن فلزی باعث افزایش رطوبت بدنه و افزایش سرعت زنگ زدگی و خوردگی مخزن شده که نهایتا منجر به نشتی نیز می شود. همچنین جلبک ها با مسدود کردن مسیر ورودی و خروجی مخزن می توانند باعث افزایش فشار داخل مخزن شده و از این طریق هم نشتی ایجاد کنند.
نظافت دوره ای مخزن نیز اهمیت بالایی دارد چرا که با عدم انجام آن رسوبات و املاح آب ته نشین می شوند و به دیواره های مخزن فشار مضاعف وارد می کنند.

خوشبختانه مخازن پلی اتیلن سه لایه ضد جلبک بوده و چنین مشکلاتی برای آنها به وجود نمی آید. برای آشنایی بیشتر با این مخازن، می توانید به صفحه مخازن پلی اتیلن مراجعه نمایید.

آسیب فیزیکی و زنگ زدگی

آسیب های فیزیکی اعم از شکستگی، حرارت دیدن، برخورد جسم نوک تیز، اکسیده شدن و زنگ زدگی و… باعث ایجاد سوراخ و پارگی در مخزن می شوند و نشتی از همین نقاط رخ می دهد.

مخزن غیر استاندارد و بازیافتی

مخزن غیر استاندارد از هر جنسی که باشد از آنجایی که از دوام و کیفیت خوبی برخوردار نیست خیلی زود به مشکلاتی از قبیل نشتی می خورد و معمولا حتی در صورت تعمیر، بعد از گذشت مدت کوتاهی مجددا دچار همان مشکل می شود.

در مخازن پلی اتیلنی، محصولات بازیافتی زیاد با مشکل نشتی مواجه می شوند که دلیل آن هم به طور مشخص کیفیت پایین متریال استفاده شده است. جدای این مخازن بازیافتی تهدیدی بزرگ برای سلامت مصرف کنندگان نیز به شمار می روند. در نوشته ” آیا مخزن آب پلی اتیلن ارزان قیمت مناسب ذخیره آب شرب است؟ “ به طور کامل راجع به تفاوت مخزن بازیافتی و مخزن با کیفیت صحبت کرده ایم.

پر شدن بیش از حد مخزن

 پر شدن بیش از حد مخزن باعث فشار آمدن به مخزن و منبسط شدنشان (مخصوص مخازن پلی اتیلنی) می شود که به مرور زمان مقاومت مخزن را کاهش می دهد. برای جلوگیری از این مشکل کافیست تا قبل از خرید مخزن، تعیین حجم مورد نیاز را اصولی انجام دهید تا نیازی به پر کردن بیش از حد مخزن نباشد. اگر هم مخزن تهیه کرده اید و با این مشکل مواجه اید، به فکر افزایش حجم با اضافه کردن یک مخزن دیگر باشید.

فشار زیاد آب ورودی

هر مخزن توانایی تحمل فشار مشخصی را دارد و با عبور فشار آب ورودی از این میزان، به دیواره ها فشار می آید که خصوصا از قسمت درز و دیگر نقاط آسیب پذیر دچار نشتی می شوند. تغییر شکل دادن مخزن و آسیب رسیدن به کل تاسیسات آبرسانی ساختمان در صورت ادامه روند ممکن است.

راهکار های رفع نشتی

• جوشکاری مخزن
• چسب مخزن پلی اتیلن
• ورقه فایبرگلاس
• خمیر اپوکسی
• رزین اپوکسی
• ژئوممبران

موارد بالا راهکار های نشتی گیری مخزن، صرف نظر از جنس مخزن، هستند. برای مشاهده راهکارهای رفع نشتی به تفکیک جنس مخزن بخش بعدی را بخوانید.

رفع نشتی مخزن پلی اتیلنی

1. فیتینگ و اتصالات را چک کنید

در بیشتر موارد علت نشتی مخزن نه از خود مخزن بلکه از فیتینگ یا همان اتصالات ورودی و خروجی مخزن است. احتمال دارد نصاب هنگام نصب اتصالات را به خوبی آب بندی نکرده باشد یا اینکه در مرور زمان و به خاطر ضربات وارده ناشی از روشن خاموش شدن پمپ اتصالات شل شده باشند.

2. جوش مخزن پلی اتیلن

   پلی اتیلن یک ترموپلاستیک است به این معنی که با حرارت دیدن نرم می شود و از همین انعطاف می توان برای جوش دادن آن استفاده کرد. اگر ترک یا سوراخ خیلی بزرگ نباشد، دو طرف شکاف حرارت داده می شوند و روی هم کشیده می شوند. در نوشته ” تعمیر، ترمیم و جوشکاری مخازن پلی اتیلن و پلاستیکی “ به طور کامل جوشکاری مخزن پلی اتیلن را توضیح داده ایم.

3. چسب مخزن پلی اتیلن

چسب مخزن پلی اتیلن یکی دیگر از روش های رفع نشتی مخزن پلی اتیلن است. البته چسب مخزن مانند درزگیر عمل کرده و تنها برای آسیب های کوچک قابل استفاده است. این روش بیشتر برای پوشاندن شکاف ریز بالای سطح آب به کار می آید و به منظور جلوگیری از حشرات ریز و آلودگی به داخل مخزن  کاربرد دارد اما آنقدر برای پوشاندن شکافی که زیر سطح آب قرار دارد موثر نیست.

4. ورقه فایبرگلاس

استفاده از ورقه های فایبرگلاس آخرین روش رفع نشتی مخزن پلی اتیلنی است. ورقه های فایبرگلاس نسبتا ارزان هستند و از آنجایی که قابلیت پوشاندن ترک های بزرگتری نسبت به دیگر روش ها را دارند روش به صرفه ای به حساب می آیند.

رفع نشتی مخزن مخزن بتنی

1. رزین اپوکسی

رزین اپوکسی یا خمیر اپوکسی برای پوشاندن حفره ها، ترک ها و سوراخ شدگی های سطح بدنه مخزن بتنی کاربرد دارد. برای این کار کافیست تا سطح مخزن را به خوبی تمیز کنید و همچنین لبه های قسمت آسیب دیده را سنباده بزنید. فراموش نکنید که اگر مخزن برای ذخیره آب آشامیدنی است، رزین باید حتما مخصوص این کار باشد تا با تماس با آب آن را غیربهداشتی نکند.

2. ورق ژئوممبران

استفاده از ورق ژئوممبران یا به طور کلی آستر پلاستیکی موثر ترین روش رفع نشتی مخازن بتنی است. ژئوممبران ورقه های از جنس پلی اتیلن یا پلی وینیل کلراید (پی وی سی ) اند که نرم و انعطاف پذیر بودنشان در کنار ویژگی عایق بودنشان باعث محبوبیت آن ها شده است. مخزن بتنی بنابر دلایل گوناگون حفره های ریز و درشت زیادی خواهد داشت اما با پوشاندن دیواره داخلی مخزن با ورقه ژئوممبران دیگر لازم نیست نگران هر حفره و ترکی باشید.

رفع نشتی مخزن فلزی؛ گالوانیزه و استینلس استیل

1. خمیر اپوکسی یا وصله مخزن

   خمیر اپوکسی یا به اصطلاح وصله مخزن، که بی شباهت به وصله لباس هم نیست! ، معمولا برای پوشاندن سوراخ و ترک های ریز مورد استفاده قرار می گیرد. خمیر اپوکسی برای مخازن فلزی به طور آماده به فروش می رسد و به جز تمیز کاری و سمباده زدن قسمت آسیب دیده نیاز به انجام کار دیگری نیست.

2. جوشکاری

   دومین روش رفع نشتی مخزن فلزی گالوانیزه و استینلس استیل، روش جوشکاری است. جوش دادن ورقه های فلزی به یکدیگر می تواند به خوبی رفع نشتی کند. اگر نشتی از محل درز مخزن باشد، کار در هر دو مخزن ساده است به شکلی که دو لبه درز به یکدیگر جوش داده می شوند. اما اگر آسیب دیدگی از محل درز نباشد ممکان است شرایط کمی برای مخازن ضدزنگ استینلس استیل پیچیده تر شود و نیاز به نظر کارشناسی داشته باشد که آیا تعمیر یا تعویض شود.

نشانه های وجود نشتی در مخزن آب

1. افت ناگهانی فشار آب : افت ناگهانی فشار آب خروجی از تمامی شیرآلات ساختمان می تواند خبر از وجود نشتی بدهد. البته فشار آب شهری همواره نوساناتی دارد اما اگر افت فشار برای چند روز ادامه داشت و این مشکل برای تمامی واحد های ساختمان بود، باید مخزن بررسی شود.
2. افزایش بی دلیل قبض آب : افزایش بی رویه قبض آب که نسبتی با میزان مصرف شما نداشته باشد، اغلب خبر از خرابی کنتور یا وجود نشتی در سیستم آبرسانی ساختمان تان می دهد.
3. جمع شدن آب : جمع شدن آب در زیر یا اطراف مخزن و به وجود آمدن چاله آب در نزدیکی مخزن، نشانگر واضح وجود نشتی در دیواره مخزن است. در این مواقع اگر کمی وقت بگذارید معمولا می توانید محل دقیق نشتی را هم پیدا کنید.
4. رشد جلبک : نشت آب از مخزن، رطوبت فضای اطراف آن را افزایش می دهد. فضای مرطوب مکانی ایده آل برای رشد انواع جلبک ها و باکتری ها است بنابر این اگر شاهد رشد جلبک و کپک در اطراف یا روی بدنه مخزن هستنید، زمان پیدا کردن محل دقیق نشتی رسیده است.
5. صدای عجیب : بلند شدن سر و صدای عجیب از تاسیسات آبرسانی هیچ وقت خبر خوبی نیست و این موضوع در رابطه با مخازن آب نیز صدق می کند. به مخزن نزدیک شوید و دنبال صدای عجیب باشید خصوصا زمانی که شیر آبی در ساختمان باز نیست. صدای هیس هیس یا غرغره مانند نشان از نشت آب مخزن و تشکیل حباب های هوا داخل آن دارد.
6. آب رنگ دار : اگر از مخزن فلزی استفاده می کنید و آب خروجی از شیرآلات رنگ متمایل به زرد، قرمز یا قهوه دارد، به احتمال بالا مخزن زنگ زده است. مخزن زنگ زده هم یا نشتی داشته و به همین خاطر زنگ زده، یا به زودی بر اثر زنگ زدگی نشت هم پیدا می کند. در هر صورت سریع تر به مخزن سر بزنید !

تاثیرات نشتی مخزن بر کیفیت آب ذخیره شده

نشتی، دلیلش روزنه کوچک کنار اتصالات باشد یا شکاف بزرگ روی بدنه، به مرور زمان بر روی سلامت فضای داخلی مخزن و کیفیت محتویات آن تاثیر منفی می گذارد.

1. آلودگی

آلودگی های محیطی مثل گرد و خاک یا حتی حشرات ریز از محل نشتی به داخل مخزن نفوذ کرده و بر بهداشت آب تاثیر منفی می گذارند. آب آلوده هم طعم و بوی بدی به خود می گیرد و هم می تواند برای سلامت انسان خطرزا باشد.

2. رشد میکروب و باکتری

نشت آب محیط مرطوبی را در محل نشت می سازد که شرایط را برای رشد انواع میکروب و باکتری ها فرآهم می کند. برخی از باکتری ها تهدیدی برای سلامت انسان نیستند اما برخی دیگر باعث بروز انواع بیماری ها می شوند.

3. افزایش سرعت زنگ زدگی

نشت آب سرعت زنگ زدگی و اکسیده شدن مخازن فلزی خصوصا مخزن فلزی گالوانیزه قدیمی را افزایش می دهد که در وهله اول به تغییر رنگ، بو، و مزه آب منجر می شود. اما پیامد اصلی در وهله دوم اتفاق می افتد. با افزایش سرعت زنگ زدگی، فلزات مختلفی از بدنه مخزن در محتویات آن آزاد می شود.

نصب اصولی؛ اولین قدم برای کاهش احتمال نشتی مخزن

نصب اصولی مخزن اولین قدم برای کاهش احتمال نشتی از مخزن است. با نصب اصولی مخزن و اتصالات آن می توانید از مشکلات و آسیب های ناشی از نشتی پیشگیری کنید. به همین خاطر مهم ترین نکات نصب مخزن را در ادامه آورده ایم که می توانید با رعایت آن ها از دردسر های نشتی آب در امان بمانید.

• مخزن را حتما در سطح صاف، بدون شیب و یکدست نصب کنید. هرگز از آجر و موزاییک به عنوان پایه برای تحمل وزن بخشی از مخزن پلی اتیلن استفاده کنید. اگر قصد احداث مخزن بتنی دارید خاک زیر مخزن را بکوبید تا صاف و یکدست شود. در غیر این صورت فشار بیش از حد به یکی از دیواره ها وارد می شود .
• مخزن فلزی گالوانیزه را تا جایی که ممکن است زیر نور خورشید یا در محیط مرطوب نصب نکنید چرا که سرعت زنگ زدگی را افزایش می دهد. برای اطلاعات بیشتر، نوشته ” زنگ زدگی تانکر آب و روش های پیشگیری و رفع زنگ زدگی مخزن آب “ را مطالعه کنید.
• فیتینگ ها یا همان اتصلات را استاندارد انتخاب کنید. اما فیتینگ استاندارد یعنی چه؟ در قدم اول جنس با کیفیت انتخاب کنید چرا که با کمی خرج بیشتر می توانید خیال خودتان را راحت کنید. در نوبت دوم مطمئن شوید که سایز فیتینگ ها یا همان اتصالات مخزن مناسب کاربری مد نظر شما است. برای اطلاعات کامل، صفحه ” اتصالات، شناور و لوازم جانبی مخزن، منبع و تانکر آب پلی اتیلن “ را ببینید.
• به آب بندی توجه کنید ! نصب اصولی اتصالات با یک آب بندی دقیق تکمیل می شود. حتما از نصاب بخواهید برای آب بندی اتصالات یا همان فیتینگ مخزن وقت بگذارد و با دقت کار را انجام دهد. بسته به شرایط امکان دارد نصاب از چسب یا دیگر وسایل برای آب بندی صددرصدی استفاده کند.

پیدا کردن محل نشتی

برای پیدا کردن نشتی اگر از شکاف بزرگی روی مخزن باشد کار ساده است و به صورت چشمی می توان آن را سریع پیدا کرد، اما روند همیشه انقدر ساده نیست. بیشتر اوقات شکاف و سوراخ های ریز روی بدنه عامل نشتی اند که پیدا کردن آن ها کمی زمان بر تر است. قبل از امتحان کردن روش های زیر، حتما محل اتصالات ورودی و خروجی مخزن را چک کنید چرا که در بسیاری از موارد نشتی از محل اتصالات رخ می دهد.

روش های پیدا کردن نشتی

• برآمدگی و تورفتگی : برآمدگی و تورفتگی مخزن خصوصا در مخازن پلاستیکی می تواند نشانه ای از نشت باشد.
• خشک یا خیس بودن دیواره : ابتدا دیواره خارجی مخزن، زمانی که کاملا پر است، را خشک کنید و سپس کل سطح دیواره بیرونی را دست بکشید. قسمت نشتی دار سریعا خیس یا مرطوب شده و قابل تشخیص است.
• آب پر فشار : ابتدا اجازه دهید تا مخزن خالی شود و سپس آب را با فشار نسبتا بالایی داخل مخزن بریزید. آب فشار بالا به طور محسسوسی از شکاف محل نشتی بیرون می زند. البته این روش امکان دارد کمی شکاف را بزرگتر کند.
• رنگی کردن آب : روش رنگی کردن آب خصوصا در مخازن بتنی که پیدا کردن محل نشتی شان پر دردسر است کاربرد دارد. آب را با هر ماده ای رنگی کنید و سپس کمی صبر کنید. محل نشت سریعا رنگ می گیرد.
• حباب صابون : روش حباب صابون یکی از کاربردی ترین روش های شناسایی محل نشت است. تنها کافیست تا محلول صابونی (صابون و آب) را داخل مخزن بریزید و منتظر شکل گیری حباب های ریز و درشت در محل نشت باشد. حباب ها بر اثر خروج هوا از محل شکاف یا روزنه شکل می گیرند.
• تغییر رنگ و زنگ زدگی : تغییر رنگ قسمتی از دیواره در مخازن پلی اتیلنی و بتنی نشانگر نشت است. همچنین اکسیده شدن و زنگ زدگی در مخازن فلزی به همین معناست.

در صورت بروز نشتی چه کنیم؟

اگرمتوجه نشتی در مخزن خود شدید دراولین قدم جریان آب ورودی به داخل مخزن را با بستن شیر اصلی قطع کنید. در مرحله بعد با استفاده از یکی از روش های گفته شده در این صفحه، محل نشتی را پیدا کنید و آن را از بیرون مخزن علامت گذاری کنید. حالا دیگر می دانید مشکل از کجا و به چه اندازه است. البته با پیدا کردن اولین محل نشتی کاملا دست از گشتن نکشید چرا که ممکن است بیش از یک نقطه باشد.
در مراحل بعدی باید با توجه به جنس مخزن خود و اندازه نشتی، اقدام به تعمیرات کنید. پس از تعمیرات یکبار دیگر مخزن را امتحان کنید تا از رفع شدن مشکل مطمئن شوید.

نکات پیشگیری از بروز نشتی در مخزن

مراقبت و بازدید های دوره ای از مخزن نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بروز نشتی و خسارات وارده دارد. با رعایت منظم نکات زیر از ایجاد شکاف و سوراخ یا بدتر شدنشان پیشگیری می کنید :

• مخزن را به طور دوره ای و منظم تمیزکنید چرا که رسوبات ته نشین شده باعث آسیب به دیواره ها می شوند. برای کسب اطلاعات از نحوه تمیز کردن مخزن، صفحه ” روش های نظافت، تمیز کردن و شستشوی مخزن آب “ را ببینید.
• تابش اشعه یووی UV توسط نور خورشید یکی از علل اصلی زنگ زدگی در مخازن فلزی و آسیب های جزئی تر در مخازن پلاستیکی است. به همین منظور در فصل تابستان حتما از سایه بان استفاده کنید چرا که دمای مخزن و محتویاتش را 10 تا 15 درجه کاهش می دهد.
• یخ زدگی مخزن در زمستان آسیب های شدیدی به آن وارد می کند به شکلی که در بسیاری از مواقع حتی امکان تعمیر محصول نیست و باید به سراغ تعویض رفت. برای جلوگیری، نوشته ” چگونه از یخ زدن مخزن آب پلی اتیلن جلوگیری نماییم؟ “ را ببینید.

اما مهم تر از تمامی نکات بالا، فراموش نکنید که عایق بندی مخزن بهترین روش برای مراقبت از مخزن در مقابل بسیاری از آسیب ها است. پیش تر در صفحه ” روش های عایق کاری مخزن، منبع و تانکر “ روش های عایق بندی را با توجه به جنس مخزن آورده ایم.

آیا می توان مخزن پلی اتیلنی را تعمیر کرد؟ بهتر است مخزن را تعمیر کنم یا تعویض؟

به طور کلی اگر آسیب شدید نباشد می توان مخزن پلی اتیلن را با جوشکاری یا چسب پلی اتیلن تعمیر کرد. تشخیص اینکه مخزن قابل تعمیر است یا نیاز به تعویض دارد مورد به مورد متفاوت بوده و به نظر تعمیرکار بستگی دارد. اما به عنوان یک قانون کلی، اگر شکافی که مخزن از آن نشت می دهد بین 2 تا 15 سانتی متر باشد امکان تعمیر وجود دارد.

منابع :

رفرنس 1، رفرنس 2، رفرنس 3،رفرنس 4، رفرنس 5